تنقیه یا اماله چیست؟ + نحوه انجام، فواید و عوارض آن
تنقیه یا اماله چیست؟ معنی تنقیه از نظر لغوی پاکیزه کردن، لایروبی راه آب و قنات است و در علم پزشکی تنقیه یا انما (enema) یا اماله به تزریق آب یا مایعات به رکتوم (انتهای روده بزرگ) میگویند.
انجام انما و تنقیه برای این است که فضولات باقیمانده در روده تخلیه کامل شود. دلایلی برای انجام انما یا تنقیه وجود دارد که از جمله آن میتوان به رفع یبوست، انجام اعمال جراحی، غربالگری سرطان، کولونوسکوپی، تجویز داروها، سیگموئیدوسکوپی و انجام برخی معاینات پزشکی اشاره کرد. به دلیل اینکه یبوستهای طولانی منجر به فشار به انتهای روده بزرگ و بروز بیماریهای مقعدی مثل شقاق و هموروئید میشود لازم است در صورت بروز آن اقدام به انجام انما نمود.
برخی افراد سالمند ناتوان و یا بیمارانی که مجبورند مدتهای طولانی در بستر باشند و یا استراحت مطلق هستند به دلیل عدم تحرک دچار یبوستهای طولانی و آزاردهنده میشوند. انجام انما یا تنقیه برای این افراد بسیار ضروری است. اگر در منزل سالمند یا بیماری دارید که نیاز به این عمل دارد و خود به دلایلی از انجام آن معذور هستید میتوانید از موسسه پرستاری توانبخش درخواست تنقیه در منزل نمایید تا پرستاران حرفهای این موسسه برای رفع این مشکل به شما کمک کنند.
برای دسترسی سریع به بخشهای مختلف مقاله، روی عنوان موردنظر کلیک کنید:
اماله یا تنقیه چیست و چرا انجام میشود؟
اماله یا تنقیه فرآیندی است که در آن مایعاتی مثل آب و یا روغن و … به روده بزرگ تزریق میشوند. این کار معمولاً برای پاکسازی روده انجام میشود، به ویژه در شرایطی که فرد دچار یبوست مزمن (درمان بواسیر در طب بوعلی سینا) است یا نیاز به آمادگی برای برخی از معاینات پزشکی مانند کولونوسکوپی دارد.
پس از آگاهی از اینکه تنقیه یا اماله چیست، باید در مورد کولونوسکوپی بدانیم. کولونوسکوپی، یک فرایند تشخیصی پزشکی است که در آن پزشک یک لولهی باریک فلزی را که دارای دوربین کوچکی در سر خود است، از طریق مقعد وارد رودهی بزرگ میکند تا بافت آن را در مانیتور خود بررسی کند و هرگونه رشد غیرعادی، زخم و خونریزی را تشخیص دهد. برای انجام صحیح کولونوسکوپی، تنقیه باید حتماً به طور کامل صورتگرفته باشد.
از دیگر روشهای تشخیصی که نیاز به انجام تنقیه دارد، میتوان به تصویربرداری از رودهی بزرگ اشاره کرد. در این روشها روده باید به طور کامل تخلیه شود و فاقد هرگونه مدفوع باشد تا بتوان بافت پوششی رودهی بزرگ را به طور کامل و دقیق مشاهده کرد.
همچنین، این روش ممکن است در شرایطی که فرد دچار مسمومیت و نیاز به سریع خروج مواد زائد از بدن دارد، توصیه شود. اما باید توجه داشت که اماله نباید به صورت خودسرانه و بدون مشورت با متخصص انجام شود زیرا میتواند موجب از بین رفتن فلور طبیعی روده و دیگر عوارض جانبی شود.
این روش میتواند به کاهش ناراحتیهای گوارشی و بهبود عملکرد دستگاه گوارش کمک کند، اما باید تحت نظر پزشک و با رعایت دقیق دستورالعملها انجام شود تا از عوارض احتمالی آن جلوگیری شود. در ادامه انواع نحوه انجام انما یا تنقیه را تضویح خواهیم داد و عوارض آن را بررسی خواهیم کرد.
انواع نحوه انجام اماله یا تنقیه (enema) و دلایل آن
تنقیه روده در منزل و یا تخلیه مدفوع با دستگاه، همگی روشهای درمانی هستند که برای موارد درمانی و ضروری، مانند یبوستهای بسیار شدید و یا قبل از برخی عملهای جراحی و آزمایشاتی مانند کولونوسکوپی صورت میگیرند. دانستیم که تنقیه یا اماله چیست و در طب سنتی و برخی مقالات علمی طب مدرن به سایر فواید تنقیه و نقش آن در پاکسازی و سمزدایی هم اشاره شده است. اما امروزه پزشکان توصیه میکنند که تخلیه روده در بیمارستان و یا منزل، فقط در موارد ضرورتی صورت بگیرد و در سایر موارد که شرایط ضروری و یا بیماری خاصی وجود ندارد، تنقیه انجام نشود. در ادامه چند حالت انجام انما را بررسی میکنیم.
- پاک سازی: هدف از آن تخلیه روده بزرگ به صورت کامل است و برای برخی معاینات پزشکی و کولونوسکوپی حتما باید انجام شود. انجام این نوع از تنقیه مشکلات یبوست، کمردرد و سردرد و خستگی را نیز تسکین میدهد. بسته بهشدت گرفتگی و میزانی از روده که باید پاکسازی شود، تخلیه روده در بیمارستان و یا منزل میتواند در دو روش حجم کم و حجم زیاد صورت بگیرد. روش حجم زیاد برای پاکسازی تمام قسمتهای رودهی بزرگ است و بین ۵۰۰ تا ۱۰۰۰ میلیلیتر محلول مخصوص برای پاکسازی استفاده میشود. درحالیکه روش حجم کم فقط انتهای رودهی بزرگ را پاکسازی میکند و در آن از محلولی با حجم ۱۰۰ تا ۵۰۰ میلیلیتر استفاده میشود.
- احتباسی: در این نوع هم روده تحریک میشود ولی محلول موردنظر 15 دقیقه یا بیشتر در بدن حبس میشود و چون دارای روغن است عبور مدفوع را سهولت میبخشد. مایع مخصوص پاکسازی در روش احتباسی حجمی بین ۹۰ تا ۱۲۰ میلیلیتر دارد.
کیت تنقیه یا انما چه اجزایی دارد؟
تا کنون در مورد تنقیه توضیحاتی دادیم. اکنون پس از دانستن این مورد که تنقیه یا اماله چیست، باید بدانیم که یک کیت تنقیه کامل شامل چه ابزاری میشود. یک کیت کامل اماله شامل دستکش یکبار مصرف، ظرف مخصوص، پوشش ضدآب، محلول تمیزکننده و لولههای رکتال و نازلهای مخصوص با سایز مناسب است. سایز لولهی استفاده شده برای بزرگسالان معمولاً ۲۲ تا ۳۰ و برای کودکان ۱۲ تا ۱۸ است. انواع متفاوتی از محلول و مایعات تخلیهکننده برای تخلیه روده در بیمارستان و منزل استفاده میشوند که از جملهی آنها میتوان به محلول آب و نمک، گلیسیرین، محلول فسفات و… اشاره کرد.
همچنین کیت تنقیه معمولا یک محفظه نگهدارنده دارد که میتواند کیسهای یا به اشکال دیگری باشد. این محفظه برای نگهداشتن مایع که میتواند مواد ملین، روغن و یا محلول آب نمک باشد است و به یک نازل یا لوله متصل میباشد.
نحوه انجام تنقیه به صورت مرحله به مرحله
- ابتدا با توجه به کیت انما یا تنقیه، تجهیزات کیت بیرون آورده شود و محاول مناسب برای انجام تهیه شود.
- سپس فرد مقانه خود را خالی کرده تا فشار ار روی کولون برداشته شود و سپس فرد باید در موقعیتی راحت قرار گیرد که معمولاً شامل دراز کشیدن بر روی پهلوی چپ با زانوهایی که به سمت قفسه سینه کشیده شده است، میباشد. این موقعیت به راحتی وارد شدن محلول به روده کمک میکند.
- نازل اماله را به آرامی و با احتیاط وارد مقعد کنید و محلول را به آرامی به داخل روده تزریق کنید. توجه داشته باشید که نباید به خود فشار آورده یا احساس درد کنید.
- تلاش کنید محلول را مشورت پزشک در روده نگه دارید. این کار به مایع کمک میکند تا به خوبی با مواد زائد ترکیب شود و آنها را بهتر شستشو دهد. انجام این فرایند باید تحت نظر پزشک و یا فردی که به طور دقیق بداند تنقیه یا اماله چیست انجام شود.
- پس از گذشت زمان لازم، به توالت رفته و اجازه دهید محتویات روده به طور طبیعی خارج شوند. این مرحله ممکن است نیاز به چندین بار تکرار داشته باشد تا کامل تخلیه شود.
همیشه توصیه میشود که قبل از اقدام به اماله یا تنقیه، با پزشک مشورت کنید تا اطمینان حاصل شود که این روش برای شرایط خاص شما مناسب و بیخطر است؛ در کل توضیه میشود اماله یا تنقیه توسط پرستار یا پزشک صورت گیرد که به این منظور میتوانید از خدمات موسسه پرستاری توانبخش استفاده کنید. انجام تخلیه روده در منزل، توسط گروه مجهز پرستاری توانبخش با استفاده از وسایل کاملاً بهداشتی و استریل صورت میگیرد و شما میتوانید با اطمینان خاطر به انجام آن اقدام کنید.
فایدههای انجام تنقیه
- درمان یبوست و خالی شدن روده بزرگ
- خارج کردن مواد سمی بدن
- کاهش وزن
- بهبود دستگاه ایمنی
- بالا رفتن سطح انرژی بدن
- بهبود سلامتی پوست
- بهبود فشار خون
همانطور که پیشتر گفتیم یبوست طولانی میتواند باعث ایجاد بیماری هموروئید شود. شما میتوانید با مطالعه مقاله «درمان بواسیر در طب سنتی» از روشهای درمان این بیماری در طب سنتی مطلع شوید.
عوارض جانبی تنقیه
در این مقاله به سوال تنقیه چیست؟ پاسخ دادیم. حال باید بگوییم تنقیه در کنار مزایایی که دارد عوارض جانبی نیز دارد. در ادامه عوارض جانبی تنقیه را توضیح میدهیم.
- بر هم خوردن تعادل طبیعی بدن: در روده بزرگ باکتریهایی وجود دارند که به طور طبیعی برای بدن مفید هستند و انجام تنقیه تعادل آنها را به هم میزند و همین طور الکترولیت های بدن را خارج میکند. همین طور استفاده از نمک حمام، سدیم فسفات، نمک اپسوم، منیزیم سولفات در مواردی موجب بر هم خوردن تعادل طبیعی بدن و حتی مرگ فرد شده است. شما باید پس از دانستن اینکه تنقیه یا اماله چیست و آگاهی از خطرات و عوارض آن، برای انجام این فرایند اقدام کنید.
- آسیب زدن محلولهای تنقیه به روده بزرگ: برخی محلولها که در انجام تنقیه از آنها استفاده میشود ماهیت اسیدی دارند و میتوانند به بافت روده آسیب بزنند و موجب التهاب، عفونت و گاها مرگ فرد شوند. پس این عمل را نباید خودسرانه در منزل انجام داد.
- خطر آسیب به روده در اثر لوازم آلوده یا استفاده ناصحیح: در برخی موارد دیده شده که استفاده نادرست از وسایل تنقیه موجب سوراخ شدن روده گردیده است پس علاوه بر استریل بودن ابزار این کار باید روش صحیح استفاده از آن را نیز دانست.
چه مواردی را میتوان جایگزین تنقیه کرد؟
- نوشیدن آب به اندازه کافی: نوشیدن آب و مایعات کافی در طول روز به جلوگیری از ایجاد یبوست و درمان یبوستهای خفیف تا متوسط کمک میکند و فواید بیشمار دیگری از جمله جلوگیری از نارسایی کلیه و پاکسازی کلیه هم دارد. البته دقت داشته باشید که مصرف نوشیدنیهای گازدار و الکلی اصلاً توصیه نمیشود و بهتر است که از آب دیتاکس و یا آبمیوههای طبیعی مثل آب سیب که سرشار از فیبر هستند استفاده کنید.
- خوردن غذاهای حاوی فیبر مثل سبزیجات، میوهجات، خشکبار، غلات کامل، آجیل و دانههای خوراکی: رژیم غذایی شما بسیار مهم است و باید سرشار از چربیهای طبیعی و اشباع نشده و همچنین طیف متنوعی از سبزیجات رنگی و آجیلها باشد.
- مصرف کافئین: قهوه کافئیندار موجب تحریک دفع مدفوع در بدن میشود پس نوشیدن آن توصیه میشود. البته دقت داشته باشید که نوشیدنیهای کافئیندار در برخی افراد سبب بدتر شدن یبوست میشوند و شما باید پس از دانستن اینکه تنقیه یا اماله چیست و باتوجهبه شرایط خود و آگاهی از حساسیتهای جسمی خود به مصرف کافئین بپردازید.
- مصرف داروهای ملین مثل منیزیم: شیر منیزیم، پودر هیدروکسید منیزیم و سایر داروهای ملین، بدون نسخه هم در دسترس هستند و شما میتوانید در صورت لزوم از آنها استفاده کنید. فقط دقت داشته باشید که مصرف بیش از حد این مواد میتواند باعث بروز اسهال و یا سایر عوارض گوارشی شود. پس بهتر است که مصرف هرگونه دارویی را تحتنظر پزشک متخصص ادامه دهید.
- اصلاح سبک زندگی و انجام دادن ورزشهایی مثل دویدن، پیادهروی، ایروبیک و دوچرخهسواری: بهترین راه برای درمان یبوست و خلاصی دائمی از آن اصلاح سبک زندگی و رژیم غذایی است. علاوه بر مواردی که در بالا در مورد رژیم غذایی گفتیم، باید خواب کافی داشته باشید و از استرس هم دوری کنید. همچنین داشتن تحرک کافی در طول روز، یکی از مهمترین اصول در پیشگیری و درمان یبوست است.
چه کسانی به انجام انما در منزل نیاز دارند؟
پزشکان ممکن است تنقیه را به عنوان یک درمان مؤثر برای برخی بیماریها و شرایط مرتبط با کولون یا رکتوم توصیه کنند. این روش میتواند در درمان یبوست که شامل دفع دشوار مدفوع سفت و خشک است، کمکرسان باشد (درمان بواسیر در طب بوعلی سینا). همچنین در موارد نهفتگی مدفوع که در آن مقادیر زیادی مدفوع در رکتوم گیر میکند، مفید است. علاوه بر این، تنقیه میتواند در کاهش التهاب و خونریزی ناشی از کولیت اولسراتیو که در روده بزرگ روی میدهد، نیز به کار رود.
همچنین ممکن است پزشک قبل از اقدامات پزشکی، تنقیه را تجویز کند. تنقیه، معاینه روده بزرگ را در طی برخی آزمایشات مانند کولونوسکوپی آسانتر میکند یا میتواند تعداد باکتریها را در روده بزرگ کاهش داده و خطر عفونت را در طی برخی جراحیها کاهش دهد.
پس از متوجه شدن این مورد که تنقیه یا اماله چیست، باید بدانیم که افراد مختلف برای شرایط زیر به تنقیه در منزل نیاز خواهند داشت:
- پاکسازی بدن از سموم
- حذف سموم از روده بزرگ
- سمزدایی کبد
- بهبود عملکرد سیستم ایمنی
- متعادلکردن میکروبیوم
در صورت بروز سایر موارد مانند گرفتگی بیش از حد و یبوست شدید و یا داشتن بیماریهایی مانند سندرم روده تحریکپذیر، زخم مقعدی و یا حساسبودن بافت روده، بهتر است آن را در منزل انجام ندهید و برای تخلیه روده در بیمارستان اقدام کنید. در مطب یا بیمارستان تخلیه مدفوع با دستگاه صورت میگیرد و عوارض بسیار کمی هم دارد.
خدمات انجام تنقیه در خانه توسط پرستار یا پزشک
اگر میخواهید تنقیه در منزل انجام دهید، میتوانید از خدمات موسسه توانبخش بهره ببرید. ما در مجموعه توانبخش خدمات پرستاری و پزشکی در منزل را به شما عزیزان ارائه میدهیم. تنها کافی است با متخصصان ما تماس بگیرید و درخواست انجام تنقیه در منزل را ثبت کنید تا در کوتاهترین زمان ممکن، پزشک یا پرستار در منزل موسسه توانبخش به آدرس اعلامشده شما، اعزام شود.
انما کودکان در منزل
تنقیه کودکان در منزل گاهی اوقات یک درمان ضروری روزانه برای کودکان مبتلا به بیماریهای کولورکتال مانند ناهنجاریهای آنورکتال، یبوست و انکوپرزیس است. متخصصان ممکن است تنقیه روزانه را برای کودک شما در خانه در مدت زمان کوتاهی برای پاککردن مدفوع نهفته از روده یا برای درمان روزانه بیاختیاری مدفوع توصیه کنند. اگر تنقیه در منزل گزینه خوبی برای کودک شما باشد، میتوانید با موسسه توانبخش تماس بگیرید تا این کار را در منزل شما انجام دهند.
برای کودکان در روزهای ابتدایی یبوست معمولاً از تنقیه استفاده نمیشود و روشهای جایگزین مانند ماساژ شکم کودک با روغن مخصوص و یا روغنزیتون، دادن مقداری کره به کودک و یا حرکات فیزیکی مانند چرخاندن پاها توصیه میشود. درصورتیکه این روشها پاسخگو نباشند و کودک دچار درد و بیقراری شود، آگاهی از اینکه تنقیه یا اماله چیست و انجام تنقیه ضرورت دارد.
انما زنان در منزل
در شرایطی که نیاز به تنقیه زنان در منزل دارید، میتوانید از پرستار خانم برای این کار کمک بگیرید. بسته به اینکه فرد بیمار، خانم است یا آقا، میتوانید درخواست اعزام پرستار خانم یا آقا را ثبت کرده و این کار را بهراحتی در منزل خود انجام دهید. انجام انما برای تمامی افراد، چه زنان و چه مردان باید با دقت بسیار بالا و توسط افراد خبره صورت بگیرد.همانگونه که در بالا هم اشاره شد، انجام نادرست آن میتواند موجب بروز عوارضی مانند سوراخشدن روده، آسیب به ماهیچههای روده، عفونت و درد شود.
انما سالمندان در منزل
یبوست یا مشکلات روده در سالمندان بسیار شایع است. به همین دلیل، سالمندان بیش از هر گروه سنی دیگری به تنقیه نیاز خواهند داشت. از این رو، بهتر است برای انجام تنقیه سالمندان در منزل از پرستار در خانه کمک گرفت. این کار میتواند به دفع راحتتر مدفوع و جلوگیری از ابتلا به بیماریهای روده در سالمندان کمک کند.
دقت داشته باشید که تنقیه در سالمندان بسیار مهم و نیازمند دقت زیاد است. چرا که گذشت زمان و بالارفتن سن موجب آسیبپذیری بالای رودهها میشود و درصورتیکه فرایند تنقیه بادقت پایین و یا با استفاده از ابزار بیکیفیت انجام شود، میتواند به بدن سالمند آسیب برساند. خدمات پرستار سالمند در منزل شرکت توانبخش همواره درصد رضایت بالایی از سالمندان و خانوادههای آنها داشته و تمامی کادر این شرکت، خدمات خود را دقت کامل و با بهترین ابزار انجام میدهند.
مراحل انجام تنقیه در منزل
قبل از شروع فرایند تنقیه، شما باید توصیهها و خواستههای پزشک یا پرستار بیمار را اجرا کنید و جزئیات فرایند را مطالعه کنید و بدانید که تنقیه یا اماله چیست. برای مثال ممکن است از شما خواسته شود تا از روز قبل از تنقیه، غذا نخورید و یا مواد غذایی خاصی را نخورید. همچنین بهتر است موهای زائد بدن خود را تراشیده باشید و قبل از شروع اماله، حتماً مثانهی خود را خالی کنید.
بهتر است پیش از انجام تنقیه در منزل توسط پرستار، با مراحل انجام آن آشنا شوید:
- پرستار بیمار پیش از شروع، دستهای خود را بهخوبی میشوید و ضدعفونی میکند.
- تمام لوازم موردنیاز را به همراه میآورد. این لوازم عبارتاند از: هر نوع محلول، کیسه تنقیه، کاتتر سیلیکونی با بالون، دو سرنگ لغزنده، سرنگ سر کاتتر، حوله و روانکننده.
- یک سرنگ لغزنده را به بالون روی کاتتر وصل میکند. پیستون را فشار میدهد تا بادکنک باد شود و سپس آنرا به عقب میکشد تا بادکنک خالی شود.
- پرستار لوله را روی کیسه تنقیه قرار میدهد.
- مقدار مشخصشده محلول را داخل کیسه میریزد.
- گیره را باز میکند و اجازه میدهد چند قطره مایع خارج شود. حالا لوله را دوباره گیره داده و محفظه قطره را فشار میدهد تا مایع تا نیمه لوله را پر کند.
- حال پرستار به شما میگوید که چطور باید دراز بکشید.
- از روانکننده در انتهای بالون کاتتر استفاده میکند.
- انتهای بالون کاتتر را در رکتوم قرار میدهد.
- سپس، ۲۰ تا ۳۰ میلیلیتر هوا را در سرنگ پر کرده و آنرا به درگاه کاتتر وصل میکند. پیستون بالون را فشار میدهد.
- کاتتر را به آرامی میکشد.
- کاتتر را به کیسه تنقیه وصل میکند.
- اکنون، فرد مسلط به این موضوع که تنقیه یا اماله چیست، گیره لوله را باز میکند و اجازه میدهد تنقیه به مدت ۵ تا ۱۰ دقیقه جریان یابد. همچنین میتواند گیره را کمی ببندد تا جریان تنقیه کند شود.
- حالا باید با عجله به دستشویی بروید. اجازه دهید هوا از بالون خارج شود. سرنگ دیگری را به درگاه کاتتر وصل کنید و پیستون را به سمت عقب بکشید. اجازه دهید کاتتر خارج شود.
- حال ۴۵ دقیقه صبر کنید تا مدفوع بیرون بیاید.
انجام تنقیه فقط برای یبوستها و گرفتگیهای خفیف تا متوسط در منزل ممکن است و برای گرفتگیهای شدیدتر و مشکلات جدیتر باید تخلیهی روده در بیمارستان صورت بگیرد. پرستار بیمار در بیمارستان، تخلیه مدفوع با دستگاه را انجام میدهد و با استفاده از دستگاه کولون هیدروتراپی، جریان ملایمی از آب با دما و فشار تنظیم شده را وارد روده بزرگ کرده و آن را پاکسازی میکند.
تعرفه انجام انما یا تنقیه در منزل
تعرفه تنقیه (انما) در منزل بسته به چند عامل متغیر است و نمیتوان برای آن قیمت دقیق گفت. از معیارهای تعیین قیمت تنقیه در منزل میتوان به نوع مواد استفاده شده در تنقیه، مانند محلولهای خاص یا افزودنیها، اشاره کرد که بر روی قیمت نهایی تأثیرگذار باشد،
به منظور اطلاع از قیمت انما در منزل با توجه به شرایط خود از طریق مشاوره تلفنی رایگان با متخصصان ما در تماس باشید. همچنین برای آگاهی از قیمت سایر خدمات موسسه به دیگر مطالب سایت، مانند هزینه تزریق سرم در منزل مراجعه کنید.
جمعبندی
در این مطلب به بررسی کامل اینکه تنقیه چیست پرداختیم و نکات مهم آن را بررسی کردیم. شرکت پرستاری توانبخش که یک از بهترین مؤسسات خدمات پرستار بیمار در منزل است، همواره خدماتی مثل تزریقات شبانهروزی در منزل و سایر خدمات را با بالاترین کیفیت و با کادر درمانی باسابقه مجرب ارائه میدهند. شما میتوانید برای کسب اطلاعات بیشتر در مورد اینکه تنقیه یا اماله چیست و آگاهی از هزینهی سایر خدمات این شرکت به بقیهی مطالب این سایت سر بزنید و درصورتیکه سؤال بیشتری داشتید، با شمارههای موجود در سایت تماس بگیرید.
از ما مشاوره رایگان بگیرید
دیدگاهتان را بنویسید