تنقیه یا اماله چیست؟ + نحوه انجام، فواید و عوارض آن

تنقیه (enema) چیست؟ معنی تنقیه از نظر لغوی پاکیزه کردن، لایروبی راه آب و قنات است و در علم پزشکی تنقیه یا انما (enema) یا اماله به تزریق آب یا مایعات به رکتوم (انتهای روده بزرگ) می‌گویند.

انجام انما و تنقیه برای این است که فضولات باقیمانده در روده تخلیه کامل شود. دلایلی برای انجام انما یا تنقیه وجود دارد که از جمله آن می‌توان به رفع یبوست، انجام اعمال جراحی، غربالگری سرطان، کولونوسکوپی، تجویز داروها، سیگموئیدوسکوپی و انجام برخی معاینات پزشکی اشاره کرد. به دلیل اینکه یبوست‌های طولانی منجر به فشار به انتهای روده بزرگ و بروز بیماری‌های مقعدی مثل شقاق و هموروئید می‌شود لازم است در صورت بروز آن اقدام به انجام انما نمود.

برخی افراد سالمند ناتوان و یا بیمارانی که مجبورند مدت‌های طولانی در بستر باشند و یا استراحت مطلق هستند به دلیل عدم تحرک دچار یبوست‌های طولانی و آزاردهنده می‌شوند. انجام انما یا تنقیه برای این افراد بسیار ضروری است. اگر در منزل سالمند یا بیماری دارید که نیاز به این عمل دارد و خود به دلایلی از انجام آن معذور هستید می‌توانید از موسسه پرستاری توانبخش درخواست تنقیه در منزل نمایید تا پرستاران حرفه‌ای این موسسه برای رفع این مشکل به شما کمک کنند.

اماله یا تنقیه چیست و چرا انجام می‌شود؟

اماله یا تنقیه فرآیندی است که در آن مایعاتی مثل آب و یا روغن و … به روده بزرگ تزریق می‌شوند. این کار معمولاً برای پاک‌سازی روده انجام می‌شود، به ویژه در شرایطی که فرد دچار یبوست مزمن (درمان بواسیر در طب بوعلی سینا) است یا نیاز به آمادگی برای برخی از معاینات پزشکی مانند کولونوسکوپی دارد. همچنین، این روش ممکن است در شرایطی که فرد دچار مسمومیت و نیاز به سریع خروج مواد زائد از بدن دارد، توصیه شود. اما باید توجه داشت که اماله نباید به صورت خودسرانه و بدون مشورت با متخصص انجام شود زیرا می‌تواند موجب از بین رفتن فلور طبیعی روده و دیگر عوارض جانبی شود.

این روش می‌تواند به کاهش ناراحتی‌های گوارشی و بهبود عملکرد دستگاه گوارش کمک کند، اما باید تحت نظر پزشک و با رعایت دقیق دستورالعمل‌ها انجام شود تا از عوارض احتمالی آن جلوگیری شود. در ادامه انواع نحوه انجام انما یا تنقیه را تضویح خواهیم داد و عوارض آن را بررسی خواهیم کرد.

انواع نحوه انجام اماله یا تنقیه (enema) و دلایل آن

1. پاک سازی: هدف از آن تخلیه روده بزرگ به صورت کامل است و برای برخی معاینات پزشکی و کولونوسکوپی حتما باید انجام شود. انجام این نوع از تنقیه مشکلات یبوست، کمردرد و سردرد و خستگی را نیز تسکین می‌دهد.
2. احتباسی: در این نوع هم روده تحریک می‌شود ولی محلول موردنظر 15 دقیقه یا بیشتر در بدن حبس می‌شود و چون دارای روغن است عبور مدفوع را سهولت می‌بخشد.

کیت تنقیه یا انما چه اجزایی دارد؟

کیت تنقیه معمولا یک محفظه نگهدارنده دارد که می‌تواند کیسه‌ای یا به اشکال دیگری باشد. این محفظه برای نگهداشتن مایع که می‌تواند مواد ملین، روغن و یا محلول آب نمک باشد است و به یک نازل یا لوله متصل می‌باشد.

نحوه انجام تنقیه به صورت مرحله به مرحله

1. ابتدا با توجه به کیت انما یا تنقیه، تجهیزات کیت بیرون آورده شود و محاول مناسب برای انجام تهیه شود.
2. سپس فرد مقانه خود را خالی کرده تا فشار ار روی کولون برداشته شود و سپس فرد باید در موقعیتی راحت قرار گیرد که معمولاً شامل دراز کشیدن بر روی پهلوی چپ با زانوهایی که به سمت قفسه سینه کشیده شده است، می‌باشد. این موقعیت به راحتی وارد شدن محلول به روده کمک می‌کند.
3. نازل اماله را به آرامی و با احتیاط وارد مقعد کنید و محلول را به آرامی به داخل روده تزریق کنید. توجه داشته باشید که نباید به خود فشار آورده یا احساس درد کنید.
4.  تلاش کنید محلول را مشورت پزشک در روده نگه دارید. این کار به مایع کمک می‌کند تا به خوبی با مواد زائد ترکیب شود و آنها را بهتر شستشو دهد.
5. پس از گذشت زمان لازم، به توالت رفته و اجازه دهید محتویات روده به طور طبیعی خارج شوند. این مرحله ممکن است نیاز به چندین بار تکرار داشته باشد تا کامل تخلیه شود.

همیشه توصیه می‌شود که قبل از اقدام به اماله یا تنقیه، با پزشک مشورت کنید تا اطمینان حاصل شود که این روش برای شرایط خاص شما مناسب و بی‌خطر است؛ در کل توضیه می‌شود اماله یا تنقیه توسط پرستار یا پزشک صورت گیرد که به این منظور می‌توانید از خدمات موسسه پرستاری توانبخش استفاده کنید.

فایده‌های انجام تنقیه

1. درمان یبوست و خالی شدن روده بزرگ
2. خارج کردن مواد سمی بدن
3. کاهش وزن
4. بهبود دستگاه ایمنی
5. بالا رفتن سطح انرژی بدن
6. بهبود سلامتی پوست
7. بهبود فشار خون

همانطور که پیشتر گفتیم یبوست طولانی می‌تواند باعث ایجاد بیماری هموروئید شود. شما می‌توانید با مطالعه مقاله «درمان بواسیر در طب سنتی» از روش‌های درمان این بیماری در طب سنتی مطلع شوید.

عوارض جانبی تنقیه

در این مقاله به سوال تنقیه چیست؟ پاسخ دادیم. حال باید بگوییم تنقیه در کنار مزایایی که دارد عوارض جانبی نیز دارد. در ادامه عوارض جانبی تنقیه را توضیح می‌دهیم.

• بر هم خوردن تعادل طبیعی بدن: در روده بزرگ باکتری‌هایی وجود دارند که به طور طبیعی برای بدن مفید هستند و انجام تنقیه تعادل آن‌ها را به هم می‌زند و همین‌ طور الکترولیت های بدن را خارج می‌کند. همین طور استفاده از نمک حمام، سدیم فسفات، نمک اپسوم، منیزیم سولفات در مواردی موجب بر هم خوردن تعادل طبیعی بدن و حتی مرگ فرد شده است.
• آسیب زدن محلول‌های تنقیه به روده بزرگ: برخی محلول‌ها که در انجام تنقیه از آن‌ها استفاده می‌شود ماهیت اسیدی دارند و می‌توانند به بافت روده آسیب بزنند و موجب التهاب، عفونت و گاها مرگ فرد شوند. پس این عمل را نباید خودسرانه در منزل انجام داد.
• خطر آسیب به روده در اثر لوازم آلوده یا استفاده ناصحیح: در برخی موارد دیده شده که استفاده نادرست از وسایل تنقیه موجب سوراخ شدن روده گردیده است پس علاوه بر استریل بودن ابزار این کار باید روش صحیح استفاده از آن را نیز دانست.

چه مواردی را می‌توان جایگزین تنقیه کرد؟

• نوشیدن آب به اندازه کافی
• خوردن غذاهای حاوی فیبر مثل سبزیجات، میوه‌جات، خشکبار، غلات کامل، آجیل و دانه‌های خوراکی
• قهوه کافئین‌دار موجب تحریک دفع مدفوع در بدن می‌شود پس نوشیدن آن توصیه می‌شود.
• مصرف داروهای ملین مثل منیزیم
• انجام دادن ورزش‌هایی مثل دویدن، پیاده‌روی، ایروبیک و دوچرخه‌سواری

چه کسانی به انجام انما در منزل نیاز دارند؟

پزشکان ممکن است تنقیه را به عنوان یک درمان مؤثر برای برخی بیماری‌ها و شرایط مرتبط با کولون یا رکتوم توصیه کنند. این روش می‌تواند در درمان یبوست که شامل دفع دشوار مدفوع سفت و خشک است، کمک‌رسان باشد (درمان بواسیر در طب بوعلی سینا). همچنین در موارد نهفتگی مدفوع که در آن مقادیر زیادی مدفوع در رکتوم گیر می‌کند، مفید است. علاوه بر این، تنقیه می‌تواند در کاهش التهاب و خونریزی ناشی از کولیت اولسراتیو که در روده بزرگ روی می‌دهد، نیز به کار رود.

همچنین ممکن است پزشک قبل از اقدامات پزشکی، تنقیه را تجویز کند. تنقیه، معاینه روده بزرگ را در طی برخی آزمایشات مانند کولونوسکوپی آسان‌تر می‌کند یا می‌تواند تعداد باکتری‌ها را در روده بزرگ کاهش داده و خطر عفونت را در طی برخی جراحی‌ها کاهش دهد.

همچنین افراد مختلف برای شرایط زیر به تنقیه در منزل نیاز خواهند داشت:

• پاکسازی بدن از سموم
• حذف سموم از روده بزرگ
• سم‌زدایی کبد
• بهبود عملکرد سیستم ایمنی
• متعادل‌کردن میکروبیوم

خدمات انجام تنقیه در خانه توسط پرستار یا پزشک

اگر می‌خواهید تنقیه در منزل انجام دهید، می‌توانید از خدمات موسسه توانبخش بهره ببرید. ما در مجموعه توانبخش خدمات پرستاری و پزشکی در منزل را به شما عزیزان ارائه می‌دهیم. تنها کافی است با متخصصان ما تماس بگیرید و درخواست انجام تنقیه در منزل را ثبت کنید تا در کوتاه‌ترین زمان ممکن، پزشک یا پرستار در منزل موسسه توانبخش به آدرس اعلام‌شده شما، اعزام شود.

انما کودکان در منزل

تنقیه کودکان در منزل گاهی اوقات یک درمان ضروری روزانه برای کودکان مبتلا به بیماری‌های کولورکتال مانند ناهنجاری‌های آنورکتال، یبوست و انکوپرزیس است. متخصصان ممکن است تنقیه روزانه را برای کودک شما در خانه در مدت زمان کوتاهی برای پاک‌کردن مدفوع نهفته از روده یا برای درمان روزانه بی‌اختیاری مدفوع توصیه کنند. اگر تنقیه در منزل گزینه خوبی برای کودک شما باشد، می‌توانید با موسسه توانبخش تماس بگیرید تا این کار را در منزل شما انجام دهند.

 انما زنان در منزل

در شرایطی که نیاز به تنقیه زنان در منزل دارید، می‌توانید از پرستار خانم برای این کار کمک بگیرید. بسته به اینکه فرد بیمار، خانم است یا آقا، می‌توانید درخواست اعزام پرستار خانم یا آقا را ثبت کرده و این کار را به‌راحتی در منزل خود انجام دهید.

انما سالمندان در منزل

یبوست یا مشکلات روده در سالمندان بسیار شایع است. به همین دلیل، سالمندان بیش از هر گروه سنی دیگری به تنقیه نیاز خواهند داشت. از این رو، بهتر است برای انجام تنقیه سالمندان در منزل از پرستار در خانه کمک گرفت. این کار می‌تواند به دفع راحت‌تر مدفوع و جلوگیری از ابتلا به بیماری‌های روده در سالمندان کمک کند.

مراحل انجام تنقیه در منزل

بهتر است پیش از انجام تنقیه در منزل توسط پرستار، با مراحل انجام آن آشنا شوید:

1. پرستار پیش از شروع، دست‌های خود را به‌خوبی می‌شوید و ضدعفونی می‌کند.
2. تمام لوازم موردنیاز را به همراه می‌آورد. این لوازم عبارت‌اند از: هر نوع محلول، کیسه تنقیه، کاتتر سیلیکونی با بالون، دو سرنگ لغزنده، سرنگ سر کاتتر، حوله و روان‌کننده.
3. یک سرنگ لغزنده را به بالون روی کاتتر وصل می‌کند. پیستون را فشار می‌دهد تا بادکنک باد شود و سپس آن‌را به عقب می‌کشد تا بادکنک خالی شود.
4. پرستار لوله را روی کیسه تنقیه قرار می‌دهد.
5. مقدار مشخص‌شده محلول را داخل کیسه می‌ریزد.
6. گیره را باز می‌کند و اجازه می‌دهد چند قطره مایع خارج شود. حالا لوله را دوباره گیره داده و محفظه قطره را فشار می‌دهد تا مایع تا نیمه لوله را پر کند.
7. حال پرستار به شما می‌گوید که چطور باید دراز بکشید.
8. از روان‌کننده در انتهای بالون کاتتر استفاده می‌کند.
9. انتهای بالون کاتتر را در رکتوم قرار می‌دهد.
10. سپس، ۲۰ تا ۳۰ میلی‌لیتر هوا را در سرنگ پر کرده و آن‌را به درگاه کاتتر وصل می‌کند. پیستون بالون را فشار می‌دهد.
11. کاتتر را به آرامی می‌کشد.
12. کاتتر را به کیسه تنقیه وصل می‌کند.
13. اکنون، گیره لوله را باز می‌کند و اجازه می‌دهد تنقیه به مدت ۵ تا ۱۰ دقیقه جریان یابد. همچنین می‌تواند گیره را کمی ببندد تا جریان تنقیه کند شود.
14. حالا باید با عجله به دستشویی بروید. اجازه دهید هوا از بالون خارج شود. سرنگ دیگری را به درگاه کاتتر وصل کنید و پیستون را به سمت عقب بکشید. اجازه دهید کاتتر خارج شود.
15. حال ۴۵ دقیقه صبر کنید تا مدفوع بیرون بیاید.

تعرفه انجام انما  یا تنقیه در منزل

تعرفه تنقیه (انما) در منزل بسته به چند عامل متغیر است و نمی‌توان برای آن قیمت دقیق گفت. از معیارهای تعیین قیمت تنقیه در منزل می‌توان به نوع مواد استفاده شده در تنقیه، مانند محلول‌های خاص یا افزودنی‌ها، اشاره کرد که بر روی قیمت نهایی تأثیرگذار باشد،

به منظور اطلاع از قیمت انما در منزل با توجه به شرایط خود از طریق مشاوره تلفنی رایگان با متخصصان ما در تماس باشید.