روش‌های نمونه گیری خون را بشناسید

از روش‌های نمونه گیری خون برای اندازه‌گیری یا بررسی سلول‌ها، مواد شیمیایی، پروتئین‌ها یا سایر مواد موجود در خون استفاده می‌شود. روش‌های خونگیری، یکی از رایج‌ترین انواع آزمایشات آزمایشگاهی است. خونگیری و آزمایش خون اغلب به عنوان بخشی از یک معاینه منظم گنجانده می‌شود.

آزمایش خون برای موارد زیر استفاده می‌شود:

• کمک به تشخیص بیماری‌ها و شرایط خاص
• کنترل بیماری یا یک وضعیت مزمن مانند دیابت یا کلسترول بالا
• بررسی اینکه آیا درمان یک بیماری موثر بوده است یا خیر
• بررسی عملکرد اعضای بدن می‌کنند. شامل کبد، کلیه‌ها، قلب و تیروئید.
• کمک به تشخیص خونریزی یا اختلالات لخته شدن خون
• بررسی اینکه سیستم ایمنی بدن در مبارزه با عفونت ها مشکل دارد یا خیر

انواع روش‌های خونگیری

متداول‌ترین روش‌های نمونه گیری خون 3 نوع است:

1. خون‌گیری شریانی
2. خونگیری وریدی
3. خونگیری از انگشتان

موسسه پرستاری توانبخش با پرسنل آموزش دیده و متخصص خدمت خونگیری آزمایشات در منزل را ارائه می‌دهد. برای درخواست خدمات یا پرسش هرگونه سوال در خصوص خدمات با مشاوران این مجموعه در ارتباط باشید. در ادامه به توضیح هر سه روش میپردازیم.

خون‌گیری شریانی

نمونه گیری شریانی معمولا در محیط بیمارستان انجام می‌شود. در شناسایی اختلالات متابولیک، تنفسی و اسید-باز استفاده می‌شود یعنی در جایی که سطح CO2 نیاز به نظارت دارد. اگرچه این روش به طور کلی بی خطر است، اما می‌تواند برای بیمار ناراحت کننده و دردناک باشد. همچنین خطر افزایش عوارض خون‌ریزی در بیماران مبتلا به مشکل انعقاد وجود دارد.

خونگیری وریدی

خونگیری وریدی از روش‌های خونگیری در کلینیک انجام می‌شود و جزو رایج‌ترین روش‌های نمونه گیری خون از بیماران بالغ است. خونگیری از یک ورید سطحی در اندام فوقانی و به طور کلی ورید کوبیتال میانی صورت می‌گیرد. این سیاهرگ نزدیک به پوست است و اعصاب بزرگ زیادی در نزدیکی آن قرار ندارد. این کار باعث کاهش درد و ناراحتی بیمار می‌شود.

این نوع روش می‌تواند در مطب پزشک عمومی انجام شود و اغلب توسط فلبوتومیست یا پرستار آموزش دیده انجام می‌شود. با این حال، بسیاری از بیماران آن را ناخوشایند و نگران کننده می‌دانند. همچنین خطرات مربوط به ذخیره سازی، حمل و نقل و از دست دادن یا آلودگی احتمالی نمونه‌های خون پس از جمع آوری وجود دارد. پس بهتر است در یک مناسب و معتبر اقدام به انجام این روش خونگیری بکنید.

خونگیری از انگشتان

نمونه گیری با انگشت شامل گرفتن مقدار بسیار کمی خون از بیمار است و معمولا از انتهای انگشت خونگیری انجام می‌شود. این روش به سرعت تمام می‌شود و نیاز به آماده سازی کمی دارد. بنابراین، نگرانی و اضطرابِ بیماران، به ویژه در کودکان و بزرگسالان عصبی را کاهش می‌دهد.

ملاحظات هنگام از خونگیری

قبل از انجام یکی از روش‌های نمونه گیری خون، مهم است که بدانید قبل از آزمایش باید دستورالعمل‌های خاصی را دنبال کنید یا خیر. به عنوان مثال، برخی از روش‌های خونگیری مستلزم این است که برای مدت معینی ناشتا باشید (چیزی نخورید یا ننوشید). که معمولا هنگام نوشتنِ آزمایش به شما اطلاع می‌دهند که باید همچین کاری را انجام دهید یا خیر.

اگر دستورالعمل خاصی به غیر از زمان نوبت به شما گفته نشده است، مراحلی وجود دارد که می‌توانید برای آسان‌تر کردن این فرآیند انجام دهید:

• قبل از رفتن به محل خونگیری، مقدار زیادی آب بنوشید. وقتی هیدراته می‌شوید، حجم خونتان بالا می‌رود و رگ‌هایتان حجیم‌تر و دسترسی آسان‌تر است.
• قبل از انجام خونگیری یک وعده غذایی سالم بخورید. انتخاب وعده‌ای با مقدار زیادی پروتئین و کربوهیدرات‌های کامل ممکن است از احساس سبکی سر پس از دادن خون جلوگیری کند.
• یک پیراهن آستین کوتاه یا چند لایه بپوشید. مثلا از مانتوهای جلو باز یا مانتوهایی که به راحتی در اورده می‌شوند، استفاده کنید. این کار دسترسی به رگ‌های شما را آسان‌تر می کند.
• اگر پلاکت اهدا می‌کنید، حداقل دو روز قبل از خونگیری، مصرف آسپرین را قطع کنید.
• در مورد بازویی که راحت‌ترید از آن خون گرفته شود با فردِ مربوطه صحبت کنید. این بازو می‌تواند دستِ غیر غالب شما باشد که از آن کمتر استفاده می‌کنید یا ناحیه‌ای باشد که می‌دانید قبلا با موفقیت از آن قسمت خون گرفته شده است.

 بهترین زمان برای نمونه گیری خون

اگر به شما گفته شده که نیاز به آزمایش خون دارید، احتمالا به شما می‌گویند که آیا این آزمایش ناشتا است یا غیر ناشتا. اگر آزمایش خون ناشتا باشد، باید برای مدتی قبل از انجام آزمایش از خوردن و آشامیدن (به جز آب) خودداری کنید. پزشک این اطلاعات را قبل از آزمایش به شما می‌دهد.

به عنوان مثال اگر از نظر قند خون، لیپید یا سطح آهن آزمایش می‌شوید، ممکن است لازم باشد از خوردن و آشامیدن قبل از آن خودداری کنید. که طولِ مدت زمان آن معمولاً حدود 8 تا 10 ساعت است، بنابراین آزمایش خون اغلب صبح‌ها قبل از صرف صبحانه انجام می‌شود که فرد سختی کمتری را احساس کند.

متداول‌ترین روش‌های نمونه گیری خون را می‌توان در هر زمان انجام داد. مثلا آزمایش‌های شمارش سلول‌های خونی که تعداد گلبول‌های قرمز، گلبول‌های سفید و پلاکت‌ها را بررسی می‌کند.

با این حال، برخی از روش‌های خونگیری و آزمایش خون به عنوان مثال، سطح گلوکز خون تحت تأثیر این است که آیا اخیراً غذا خورده‌اید یا نه. در این مورد، معمولاً از شما خواسته می‌شود که به صورت ناشنا مراجعه کنید. به این معنی که قبل از گرفتن خون نباید چیزی بخورید یا بنوشید. این آزمایش‌ها معمولا در صبح انجام می‌گیرند.

پرستار چه نکاتی را حین خونگیری باید رعایت کند؟

چند مورد است که کارشناس و پرستار مربوطه باید در هنگام انجام هر یک از روش‌های نمونه گیری خون انجام دهد.

• تایید هویت بیمار از طریق کارت شناسایی بیمار
• استریل نگه داشتن دست‌ها و محیط و استفاده از دستکش در حین عمل خونگیری
• بستن محل خونگیری با گارو به منظور عدم جمع شدن خون در رگ‌ها
• پرسیدن سوال از بیمار راجع به نداشتن حساسیت و دادن اطلاعات لازم در مورد علائم آلرژیک
• قرار دادن پنبه بر روی محل خونگیری بعد از انجام خونگیری

علت کبودی بعد از نمونه گیری خون چیست؟

پس از انجام یکی از روش‌های نمونه گیری خون، داشتن یک کبودی کوچک کاملاً طبیعی است. کبودی معمولاً به این دلیل ظاهر می‌شود که رگ‌های خونی کوچک به طور تصادفی آسیب می‌بینند چون پرستار سوزن را وارد پوست شما می‌کند. اگر پس از برداشتن سوزن فشار کافی وارد نشود، ممکن است کبودی ایجاد شود.

کبودی پس از خونگیری معمولاً بی خطر است و نیازی به درمان ندارد. اما اگر کبودی‌های شما بزرگ است یا همراه با خونریزی است، می‌تواند نشانه‌ای از یک مشکل جدی‌تر باشد. در این مواقع بهتر است به پزشک مراجعه کنید.

راه‌های جلوگیری از کبودی بعد از خونگیری

همیشه نمی‌توان کاملا از کبودی بعد از خونگیری جلوگیری کرد. زیرا برخی از افراد راحت‌تر از دیگران کبود می‌شوند.

اگر قرار است آزمایش خون انجام دهید، چند کار وجود دارد که می‌توانید برای جلوگیری از کبودی انجام دهید:

• از مصرف هر چیزی که می‌تواند باعث رقیق شدن خون در روزهای قبل از انجام خونگیری و ۲۴ ساعت بعد از آن خودداری کنید.
• برای چند ساعت پس از خون‌گیری، چیز سنگینی از جمله کیف دستی را با خود حمل نکنید، زیرا بلند کردن اجسام سنگین می‌تواند به محل سوزن فشار وارد کند و لخته خون شما را جابجا کند.
• در طول خونگیری از یک لباس با آستین های گشاد استفاده کنید.
• پس از برداشتن سوزن، فشار محکمی اعمال کنید و بانداژ خود را برای چند ساعت پس از خونگیری نگه دارید.
• اگر متوجه ایجاد کبودی شدید، کمپرس سرد را روی ناحیه تزریق گذاشته و بازوی خود را بالا بیاورید تا روند بهبودی تسریع شود.
• در صورت کبودی مکرر در اثر خونگیری، باید به پزشک یا افراد متخصص اطلاع دهید. در صورت داشتن شرایط پزشکی خاص یا مصرف داروهایی که باعث ایجاد مشکلاتی در لخته شدن خون می‌شود، حتما به آن‌ها بگویید.

خدمات خونگیری در منزل توان بخش

امروزه با شیوع ویروس کرونا، رفتن به مراکز آزمایشگاهی احتمال ابتلا به ویروس را افزایش می‌دهد. همچنین دلایل زیادی مانند ترس از محیط آزمایشگاه به خصوص برای کودکان و وقتِ محدود به دلیل مشغله کاری باعث می‌شود مردم بخواهند کارهایشان را در منزل انجام دهند.

یکی از کارهایِ پزشکی‌ای که می‌تواند در منزل توسط موسسات توان‌بخشی انجام شود، نمونه گیری خون در منزل است. با خونگیری در منزل، علاوه بر حل مشکلات بالا می‌توانید تمامی سوالات خود را راجع به عمل خونگیری و روش‌های نمونه خونگیری خون از فرد مربوطه و در آرامش منزل بپرسید. زیرا در محیط آزمایشگاهی به دلیل شلوغی معمولا اطلاعات ابتدایی به بیمار داده می‌شود.