تفسیر عکس نوار قلب سالم و ناسالم: نشانهها و اختلالات

تفسیر عکس نوار قلب سالم و ناسالم به ما کمک میکند تا عملکرد قلب و وضعیت سلامت آن را مورد تجزیه و تحلیل قرار دهیم. نوار قلب، که به وسیله الکتروکاردیوگرام (EKG) ثبت میشود، شامل مجموعهای از سیگنالهای الکتریکی است که ریتم و انقباضات قلب را نمایان میکند.
با توجه به ویژگیهای این نوار، از جمله امواج P، QRS و T، میتوان به نشانههای بروز مشکلات قلبی و اختلالات عروقی پی برد و در نتیجه، تشخیص دقیقتری از وضعیت سلامت قلب خود داشته باشید. در این مقاله، به بررسی و تفسیر عکسهای مختلف نوار قلب خواهیم پرداخت تا شما با نشانههای نوار قلب سالم و ناسالم آشنا شوید.
برای دسترسی سریع به بخشهای مختلف مقاله، روی عنوان موردنظر کلیک کنید:
نوار قلب چیست و چگونه کار میکند؟
یکی از سوالات رایج این است که نوار قلب سالم باید چگونه باشد؟ به طور کلی، نوار قلب با بستن الکترودها روی پوست انجام میشود و طی آن سیگنالهای الکتریکی شیوه پمپاژ قلب را ثبت میکند. نتیجه انجام این آزمایش نیز مشابه نمودارهایی است که در ادامه این مطلب مشاهده میکنید.
نتیجه تست، پیامهای الکتریکی تولید یا همان ضربان قلب است که بر اثر انقباض ماهیچهها انجام میشود. با بروز هر گونه تغییرات در هدایت سیگنال و انقباض عضلات میتوان به نشانههای بروز مشکلات قلب پی برد. متخصصان با بررسی EKG به اندازهگیری سیگنالهای الکتریکی میپردازند و عملکرد قلب را مورد هدف قرار میدهند تا از بروز مشکلات قلبی و بیماریهای احتمالی آگاه شوند.
اصول عملکرد نوار قلب
شروع نوار قلب در عکس نوار قلب مریض از یک نقطه سینوسی است و از راه مسیرهای هدایتی قلب منتشر میشود. در تفسیر آن امواج و فواصلی وجود دارد که هر کدام بیانگر چرخهای از فعالیت قلبی است.
با توجه به نوار قلب نرمال، پی میبریم ضربان قلب در یک ریتم سینوسی خاص بین 60 الی 100 ضربه در دقیقه وجود دارد. برای بررسیهای دقیق، چهار نوع موج در نوار قلب وجود دارد:
موج P
این موج ثبتکننده قبل از انقباض دهلیزها است. در واقع قبل از انقباض یک موج ایجاد میشود و سپس در پی آن، انقباض تکمیل میشود. ظاهر این موج شبیه قله کوچکی است که کارکرد دهلیز را نمایان میکند. در صورت تقسیمبندی آن به دو قسمت، سمت چپ انقباض دهلیز چپ و بخش راست، انقباض دهلیز راست است. عرض این موج P 3 خانه است که با 120 میلیمتر برابری میکند و ارتفاع آن 2 خانه یا 2.5 میلیمتر است.
موج QRS
این موج از بلندترین نقطه بطن شروع و با آخرین نقطه بطن به پایان میرسد. به دلیل ایجاد آن از انقباض بطنی، در عکس نوار قلب سالم و ناسالم اهمیت زیادی دارد. عرض این موج 1 میلیمتر است که با ارتفاع 1 میلیمتر، 5 خانه در لیدهای اندامی و 10 خانه در لیدهای سینهای ثبت میشود.
موج T
این موج با استراحت بطنها ایجاد میشود. در واقع بطنها بعد از انقباض به استراحت میپردازند. متخصصین به کمک این موج به نتایج مختلفی میرسند، طوری که ارتفاع آن در حالت ایدهآل 2 الی 3 خانه در تمام لیدها است و با عرض 3 خانه کوچک ثبت میشود.
موج U
این موج یک موج طبیعی و ایدهآل است که بعد از موج T خودشان را نشان میدهد. در واقع بعد از استراحت شکل میگیرد و دلیل آن، دریافت قطبی شدن دوباره فیبرهای پورکنژ است.
ویژگیهای نوار قلب سالم
همانطور که متوجه شدید، عکس نوار قلب سالم و ناسالم از 4 موج تشکیل میشود. برای رسیدن از موج P به Q فاصله PR طی میشود که هر چه این مسیرها طولانیتر باشد یا کوتاهتر شود، بروز یک اختلال در عملکرد قلب را خبر میدهد. پس به طور کلی، ویژگیهای این فواصل در حالت نرمال در موارد زیر مطرح شده است:
فاصله بین 120 – 200 میلیثانیه:
این مدت زمان در سه الی پنج مربع کوچک تعریف میشود و در صورت بیشتر بودن از 200 میلیثانیه به بلوک درجه 1 یا first degree پی میبرید. در صورت کمتر از 120 میلیثانیه، هدایت فرعی دهلیزی به بطن است. از هدایت فرعی میتوان به بروز بیماریهایی مانند سندروم LGL یا WPW پی برد.
فاصله S تا T:
این فاصله شامل ابتدای موج یعنی S شروع میشود و تا نقطه پایانی موج T را دربرمیگیرد. این فاصله بین 80 الی 120 میلیثانیه طول میکشد.
نشانههای یک نوار قلب سالم
نوار قلب از ابزار مهم برای تشخیص سلامتی قلب است که به کمک آن میتوان طیف گستردهای از مشکلات را بررسی کرد. یک نوار قلب سالم در سه موج زیر با ویژگیهای گفته شده تفسیر میشود:
- ریتم منظم قلب
- فاصله PR بین 0.12 الی 0.20 ثانیه
- امواج QRS، P و T به صورت منظم
- عرض کمپلکس QRS بین 0.04 تا 0.12 ثانیه
- تعداد ضربان قلب بین 60 تا 100 ضربه در دقیقه
تفسیر نوار قلب سالم به زبان ساده
اگر به نمودار نوار قلب (EKG) دقت کنید، معمولاً سه موج اصلی P، QRS و T را مشاهده میکنید که با فاصلههای مشخصی از هم ثبت شدهاند. در یک نوار قلب سالم، ضربان قلب منظم است و بین ۶۰ تا ۱۰۰ ضربه در دقیقه متغیر است. موج P نشاندهنده انقباض دهلیزهای قلب است، کمپلکس QRS نمایانگر انقباض بطنها و موج T بهمعنای استراحت بطنهاست. در حالت نرمال، فاصله بین موج P تا شروع QRS در محدوده ۰.۱۲ تا ۰.۲۰ ثانیه قرار دارد و این سه موج با ریتمی یکنواخت و واضح در سراسر نمودار تکرار میشوند.
علائم و نشانههای نوار قلب ناسالم
تفسیر عکس نوار قلب خطرناک بر مبنای فاکتورهای زیر انجام میشود:
- ریتم قلب: این ریتم منظم است و در صورت مشاهده نامنظم بودن آن میتوان به مشکلات قلبی پی برد.
- ارتفاع و عرض موجهای QRS: با دستیابی به ارتفاع و عرض موجهای QRS، شدت انقباض قلب را میتوان بدست آورد.
- شکل موجهای P: این عامل بیانگر انقباض دهلیز است و ظاهر موج P باید گرد و واضح باشد.
- فاصله بین موجهای QRS: این مقدار مدت زمان انقباض قلب را بیان میکند.
- ضربان قلب: ضربان قلب در بزرگسالان بین 60 الی 100 عدد در دقیقه است که در صورت کمتر از 60 و یا بیشتر از 100 عدد باید بررسیهای دقیقتر انجام شود.
نوار قلب ناسالم؛ آیا باید نگران باشیم؟
برای تشخیص عکس نوار قلب ناسالم باید به بررسی موجها و بخشهای مختلف در عکس نوار قلب خطرناک بپردازیم. با توجه به موجهای مختلف T، P و QRS میتوان ناهماهنگیهای مختلف را پیدا کرد و برای تشخیص دقیقتر بهتر است از فردی متخصص کمک بگیرید. در صورت عدم تشخیص به موقع احتمال بروز مشکلات خطرساز و حتی مرگ ناگهانی شدت پیدا میکند. اما به کمک ابزار الکتریکی ECG اثرات مربوط به ضربان قلب، علائم بیان کننده آسیبهای ناشی از عضله قلب و… مشخص و از عوارض ناشی از آنها پیشگیری میشود.
گاهی اوقات بر اساس نظر پزشک، آزمایشهای دیگری مانند اکوکاردیوگرافی، آنژیوگرافی و آزمایش خون نیز باید انجام شود. برای درمان بیماری و جلوگیری از اثرات جانبی آن، روشهای جراحی، مصرف داروها، تغذیه مناسب، ورزش و تمرینات مؤثر به گفته پزشک توصیه خواهد شد.
تفسیر نوار قلب ناسالم به زبان ساده
در مقابل، نوار قلب ناسالم دارای علائمی همچون بینظمی در ضربان قلب (ریتم نامنظم)، افزایش یا کاهش غیرعادی تعداد ضربان (کمتر از ۶۰ یا بیشتر از ۱۰۰ ضربه در دقیقه)، تغییرات غیرطبیعی در ارتفاع یا عرض امواج QRS، یا شکل غیرمعمول موجهای P و T است. این تغییرات میتواند نشاندهنده مشکلاتی نظیر آریتمی، اختلال در عضله قلب، گرفتگی رگها، یا حتی نشانههای سکته قلبی باشد. بنابراین، چنانچه در نوار قلبتان تغییری مشاهده کردید، برای بررسی و تفسیر دقیقتر بهتر است به پزشک متخصص قلب مراجعه کنید.
تشخیص بیماری قلبی از روی نوار قلب ناسالم
نوار قلب غیرنرمال به بیان سیگنالهای قلب کمک میکند و میتوان با بررسی پارامترهای آن به نشانههای ناشی از بروز مشکلات جدی در کارکرد قلب پی برد. در موارد زیر به تغییرات ایجاد شده در عکس نوار قلب مشکلدار اشاره میکنیم:
نوع اختلال | توضیحات |
اختلالات در سطوح الکترولیت | اختلالات در سطح الکترولیتها مانند پتاسیم و کلسیم در خون موجب تغییرات در نوار قلب میشود. |
آسیب یا تغییر در عضله قلب | این نشانه بر اثر نارسایی قلبی، عفونت و بیماریهای قلبی عروقی رخ میدهد. |
بزرگ شدن قلب | عواملی مانند افزایش فشار خون و بیماریهای قلبی روی این موضوع تأثیرگذار است و به راحتی در نوار قلب مشخص میشود. |
تورم کیسه اطراف قلب | عواملی مانند پر شدن مایع در نواحی قلب موجب تغییراتی در نوار قلب میشود. |
التهاب قلبی | التهاب عضله قلب میتواند اثراتی در نوار قلب ایجاد کند. |
خونرسانی ضعیف به شریانهای قلب | این مشکلات موجب تغییرات در نوار قلب میشود. |
ریتم غیرطبیعی قلب | این مشکل تغییرات محسوسی را در نوار قلب ایجاد میکند. |
نوار قلب در هایپرتروفی بطن راست | این مشکل به دلیل افزایش ناگهانی ضخامت عضله بطن راست قلب ایجاد میشود. |
پروفایل نوار قلب مرده | مردگی قلب یا مرگ ناگهانی تغییرات خطرناکی است که در عکس نوار قلب ناسالم ایجاد میشود و بیانگر این است که عملکرد قلب به صورت ناگهانی خاموش میشود. |
نوار قلب سکته قلبی | نوار قلب سکته قلبی تغییراتی را نشان میدهد و به کمک آن میتوان به شدت حمله پی برد. |
PVC در نوار قلب | این المان انقباض زودرس بطنی را مشخص میکند و در نوار قلب قابل تشخیص است. |
دایسکشن در نوار قلب | گاهی اوقات این تغییرات در نوار قلب ایجاد میشود و با مشاهده آن میتوان بروز برخی مشکلات قلبی را حدس زد. |
مراقبتهای لازم برای بیماران مبتلا به بیماریهای قلبی
زمانی که یکی از اعضای خانواده با مشکلات قلبی روبرو است، رعایت برخی نکات مراقبتی بسیار اهمیت دارد. توجه به نکات و مراقبتهای پزشکی گفته شده در موارد زیر میتواند مشکلات را تا حدودی برطرف کند. همچنین میتواند به مرور زمان بر عکس نوار قلب سالم و ناسالم تأثیر مثبتی بگذارد:
- مصرف به موقع داروها
- انجام فعالیتهای مؤثر ورزشی
- مراجعه به پزشک برای انجام چکاپها
- بررسی علائم حیاتی
- رعایت برنامه غذایی سالم مانند مرغ، ماهی، سبزیجات، میوه
- خوراکیهای نوشیدنی طبیعی و مواد غذایی دارای پروتئین
دوری از وعدههای غذایی پرچرب، سرخکردنیها، مشروبات الکلی و… میتواند از بروز علائم خطرناک قلبی پیشگیری کند و فرد را در شرایط ناگوار قرار ندهد.
نقش خدمات پرستاری در منزل در مراقبت از بیماران قلبی
احتمال بروز بیماریهای قلبی در سنین بالا افزایش مییابد و با نشانهها و علائم ناگواری همراه است. به همین خاطر، خدمات پرستاری در منزل میتواند تا حدودی بر حفظ سلامتی فرد تأثیرگذار باشد. یک پرستار بیمار قلبی باید توجه کافی به مصرف داروها و وعدههای غذایی داشته باشد و به او در انجام فعالیتهای روزانه کمک کند. همچنین فرد را به انجام فعالیتهای ورزشی تشویق نماید و نسبت به کنترل فشار خون و کلسترول بیمار حساسیت زیادی داشته باشد. در موارد زیر به دیگر نکات مراقبتی و خدمات پرستاری در منزل اشاره میکنیم:
- حمایتهای عاطفی و صحبت با بیمار برای دریافت آرامش و انگیزه کافی
- توصیه به مصرف مواد غذایی سالم و پرهیز از مواد سرخکردنی، غذاهای دارای مواد افزودنی، نوشابهها و مشروبات الکلی
- توجه به علائم بروز سکته
- انتقال بیمار به مراکز درمانی در مواقع حساس و پرخطر
- تأمین لوازم ضروری
- تسکین دردها
پرستار با مراجعه به پزشک بیمار، با نکات و توصیههای مراقبتی آشنا میشود و هر گونه سوالی که دارد از پزشک میپرسد.
عکس نوار قلب، خبر میدهد از سِرّ درون!
عکس نوار قلب سالم و ناسالم یکی از ابزارهای مهم تشخیصی از نگاه متخصصین قلب و عروق است که با نگاه کردن و تفسیر آن به برخی مشکلات قلبی میپردازند. این ابزار تشخیصی ساده سلامتی قلب را تأیید میکند و توسط بسیاری از مراکز درمانی و بیمارستانها قابل انجام است. معمولاً افراد دارای سنین بیشتر از 40 الی 50 سال باید هر چند وقت یک بار آن را انجام دهند تا نسبت به وضعیت قلب خود باخبر شوند.
سوالات متداول
نوار قلب سالم چگونه به نظر میرسد؟
چه عواملی میتوانند باعث تغییرات در نوار قلب شوند؟
چگونه میتوانم بفهمم که نوار قلب من ناسالم است؟
نوار قلب ناسالم چه بیماریهای قلبی را نشان میدهد؟
آیا نوار قلب میتواند در تشخیص بیماریهای قلبی کمک کند؟
از ما مشاوره بگیرید
دیدگاهتان را بنویسید