مراقبت از کودک کم توان ذهنی و جسمی

چگونه رفتاری با کودکان کم توان ذهنی و جسمی داشته باشیم تا موجب توانمندی و رشد آن‌ها شود؟

برخی افراد این کودکان معصوم را “کودکان عقب‌مانده ذهنی و جسمی” می‌خوانند، استفاده از این لفظ برای آن‌ها و خانواده‌شان دارای بار منفیست، بهتر است از واژگانی چون “کودکان کم‌توان ذهنی و جسمی” و “کودکان ناتوان ذهنی و جسمی” استفاده شود. این فرشتگان زیبا، هم به لحاظ ذهنی و هم از لحاظ جسمی ناتوان هستند و از نعمت‌های زیاد این دنیا بی‌نصیب هستند. این ناتوانی آن‌ها موجب شده خیلی احساساتی و شکننده باشند باید در رفتار با آن‌ها خیلی مواظبت کرد. این نوع کودکان به مراقبت‌های بیشتری نسبت به بچه‌های دیگر نیازمندند. همچنین باید با صبوری و مهربانی به آن‌ها، آگاهی و مهارت‌های لازم زندگی را آموخت.

موسسه پرستاری توانبخش با آموزش حرفه‌ای پرسنل و نظارت دقیق بر قراردادهای عقد شده آماده خدمت رسانی برای مراقبت از کودک کم توان ذهنی و جسمی است و پرستار کودک در منزل را پس تماس شما سریعا اعزام می‌کند. برای پرس سوالاتتان در خصوص خدمات موسسه توانبخش با مشاوران این موسسه در تماس باشید.

چگونگی رفتار با کودکان ناتوان ذهنی و جسمی

با توجه به اینکه تاکنون در میان بیشتر جوامع بالاخص کشور ما، برای فرهنگ‌سازی چگونگی رفتار درست با این کودکان معصوم قدم استواری برداشته نشده است. به طوری که در جامعه رفتارهایی همانند اینکه؛ آن‌ها را به عنوان یک موجود اضافی می‌دانند، مسخره می‌کنند، با انزجار با آن‌ها رفتار دارند و بعضی از روی ترحم به آن‌ها می‌نگرند و بسیاری از افراد رفتارهای نامناسبی نسبت به این دوست‌داشتنی‌های عزیز دارند.

درست است آن‌ها ناتوان هستند ولی ما باید نسبت به آن‌ها رفتاری که مناسب یک انسان است را داشته باشیم بلکه باید احترام بیشتری را نسبت به آن‌ها و خانواده‌هایشان داشته باشیم تا آن‌ها احساس ناتوانی و عجز نکنند.

زیرا با وجود سختی‌های فراوان، آن‌ها دوست دارند عزت نفس‌شان حفظ شود و جامعه رفتار عادی با آن‌ها داشته باشد تا با وجود داشتن مشکلات موجودشان، یک مشکل روانی دیگری هم به آن‌ها اضافه نشود.

تنها کمکی که جامعه می‌تواند به این عزیزان و خانواده‌های آن‌ها کند این است، به آن‌ها در ارتقاء حس اعتماد به نفس‌شان کمک کرده تا بتوانند در کشف و شکوفایی استعدادهای‌شان و حس خودمختاری‌شان کمک کرده باشند.

پس جامعه در قبال این عزیزان وظیفه دارد به جای اینکه به ناراحتی این خانواده‌ها اضافه کند بلکه به کمک خانواده این کودکان را همراهی کند. تا در جامعه، به شان و منزلتی که شایسته یک انسان است برسند. زیرا ممکن است هرکدام از شماها بچه‌ای ناتوان داشته باشید. پس بهتر است بعضی مواقع برای اینکه به درک دیگران قادر باشیم، با لحظه‌ای تامل خود را در جای آن‌ها قرار دهیم که هیچ‌گونه تعدی در حق آن‌ها نداشته باشیم.

تربیت کودکان کم توان ذهنی و جسمی

پدر و مادر این نوع کودکان نقش بسزایی در تربیت این کودکان دارند. معمولا اولین کسانی که با این بچه‌ها برخوردارند پدر، مادر و دیگر اعضای خانواده هستند. اگر این افراد هم نسبت به این کودکان بی‌تفاوت و نامهربان باشند. دیگر چه انتظاری از افراد جامعه باید داشت. اگر چنین رفتار ناشایستی از والدین این کودکان سر بزند این کودکان دیگر تمایل به بروز توانمندی‌های درونی خود ندارند و همچنین موجب بیشتر شدن ناتوانی آن‌ها می‌شود.

آموزش کودکان کم توان ذهنی و جسمی

آموزش کودکان کم توان ذهنی و جسمی مرتبط به نخستین سال‌های حیاتشان است. همه کودکان سال‌های اولیه زندگی‌شان از با اهمیت‌ترین دوران آموزشی و یادگیری آن‌ها است. همچنین در این سال‌ها هست که شخصیت آن‌ها شکل می‌گیرد. اگر در این سال‌ها والدین کودکان خود را به کانون‌های نگهداری و آسایشگاه‌ها دهند روابط قلبی در میان آن‌ها از بین رفته و دیگر این کودکان تکیه‌گاه عاطفی برای خود نمی‌یابند تا با کمک آن استعدادهای خود را شکوفا کنند.

در این میان مادر برای این گونه بچه‌ها خیلی اثربخش است. والدین خصوصا مادر اگر فرزندان سالم دارند نسبت به آن‌ها باید به لحاظ مراقبت، محبت و نوازش بیشتری به این کودکان کم توان‌شان داشته باشند. زیرا این کودکان با وجود اینکه نمی‌توانند ارتباط عاطفی برقرار کنند، بی‌محبتی‌ها و کم‌توجهی‌ها را به خوبی حس می‌کند و این رفتار شما موجب می‌شود کمترین توانمندی‌های آن‌ها هم سرکوب شود.

شما می‌توانید با مطالعه مقاله «مادریار کیست؟ مادریار چه وظایفی دارد؟» از خدمت مادریار آگاهی یابید.

ویژگی‌های کودکان کم توان ذهنی و جسمی

• اکثر این کودکان رشد و بلوغ‌شان نسبت به هم‌سن و سال‌های آ‌ن‌ها خیلی کمتر است. مثلا نسبت به هم‌سن‌های خود دیرتر می‌نشینند، می‌ایستند یا چهار دست و پا حرکت می‌کنند. البته برخی که به لحاظ جسمی مشکل دارند از انجام دادن این حرکات محروم هستند. کودکان کم توان اغلب توانمندی‌های خود را به صورت مبنا و ابتدایی یاد می‌گیرند ولی از نظر عملکرد بیشتر مواقع آن‌چنان نمی‌توانند موفق شوند.
• افرادی که کم توانی آن‌ها اندک است می‌توانند از نظر جسمی و ذهنی آن‌چنان مشخص نباشد و فقط ممکن است یادگیری خیلی چیزها برایشان سخت و کمتر باشد و در جزئی از اعضای بدن آن‌ها معلولیت کمی وجود داشته باشد که فعالیت حرکتی و فیزیکی آن‌ها را کند نماید. این‌ها کمی نیاز به کمک دیگران دارند.
• کودکانی که کم توانی آن‌ها در حد میانه است به کمک بیشتری نسبت به گروه قبلی به لحاظ جسمی نیاز دارند چرا که توان فیزیکی آن‌ها کمتر است و به لحاظ ذهنی هم به آموزش‌های درمانی و تمرینات نیاز ارند تا آن‌ها بتوانند مهارت‌های مبنایی را یاد بگیرند.
• اگر کم توانی این کودکان فراوان باشد. رشد آن‌ها به وفور کمتر است و از لحاظ جسمی و ذهنی نمی‌توانند با کسی ارتباط برقرار کنند ولی سخنان دیگران را درک می‌کنند، اما توان صحبت کردن را به خوبی ندارند و با بازگویی مکرر کارهای ساده و معمولی را به آ‌ن‌ها یاد داد.
• اگر ناتوانی این کودکان کامل باشد، آن‌ها کاملا به دیگران متکی هستند و بدون کمک دیگران نمی‌توانند کاری از پیش ببرند.

کودکان ناتوان ذهنی و جسمی

این کودکان به لحاظ ذهن و جسم به چندین دسته تقسیم می‌شوند؛ کودکان کاملا ناتوان، کودکانی که ناتوانی آن‌ها فراوان است، کودکانی که کم توانی آن‌ها در حد میانه و کودکانی که کم توانی آن‌ها در حد خیلی کم می‌باشد. کودکانی که مشکل ناتوانی آن‌ها کامل و فراوان است. اکثرا در استراحتگاه‌ها و کانون‌های مختص به ناتوانان ذهنی و جسمی نگهداری می‌کنند ولی کودکانی که مشکل آن‌ها در حد میانه و کم است توان آن‌ها در حدی است که می‌توان به آن‌ها آموزش‌های ابتدایی را یاد داد. خانواده‌های آن‌ها می‌توانند با صبوری بیشتری بیابند که چگونه رفتاری با کودکان کم توان ذهنی و جسمی داشته باشند و آن‌ها را در کنار خود نگهداری کنند یا برای مراقبت از آن‌ها پرستار استخدام کنند.