درمان التهاب لثه در سالمندان: علت، علائم و روش‌های موثر درمان

التهاب لثه یکی از مشکلات رایج دهان و دندان است که می‌تواند در هر سنی بروز کند؛ اما در سالمندان شیوع بیشتری دارد. این بیماری که اغلب نادیده گرفته می‌شود، می‌تواند منجر به عوارض جدی مانند خونریزی لثه، لق شدن دندان‌ها و حتی از دست دادن آن‌ها شود. رعایت بهداشت دهان و دندان، استفاده از دهان‌شویه بدون الکل، کاهش مصرف قند و مراجعه به دندانپزشک راه‌های موثری برای درمان التهاب لثه در سالمندان هستند؛ اما برای مقابله با آن به اطلاعات دقیق‌تری نیاز داریم. به همین منظور، در این مقاله قصد داریم به بررسی علائم، علل و راه‌های پیشگیری التهاب لثه در سالمندان بپردازیم.

التهاب لثه چیست و چرا در سالمندان شایع‌تر است؟

التهاب لثه در سالمندان یک بیماری التهابی با منشأ عفونی است که ناشی از تجمع پلاک روی دندان‌ها و زیر خط لثه است و به دلیل رشد باکتری‌ها ایجاد می‌شود.

شاید فکر کنید که باکتری‌ها تنها دشمنان ما هستند، اما واقعیت این است که دهان ما محل زندگی تقریبا 10,000 گونه باکتری است! جالب‌تر اینکه تعداد این موجودات میکروسکوپی به حدود 50 میلیارد واحد می‌رسد. اما خوشبختانه بیشتر این باکتری‌ها برای بدن ما بی‌ضرر هستند و حتی برخی از آن‌ها در هضم غذا یا محافظت از ما در برابر بیماری‌ها نقش دارند. این همان همزیستی است که به نفع هر دو طرف است.

با این حال، مانند همیشه، افراط در هر چیزی به ضرر خواهد بود. در سالمندان، خشکی دهان یکی از مشکلات رایج است که می‌تواند به دلیل مصرف کم آب یا مصرف داروهای متعدد به وجود آید. در چنین شرایطی، باکتری‌ها فرصت پیدا می‌کنند تا بیش از حد رشد کنند که این موضوع باعث بروز مشکلاتی مانند التهاب لثه می‌شود.

علائم و نشانه‌های التهاب لثه در سالمندان

تقریبا 20 درصد از افراد مبتلا به بیماری لثه از وجود آن بی‌خبر هستند. با پیشرفت بیماری، درمان پیچیده‌تر می‌شود؛ بنابراین تشخیص زودهنگام آن می‌تواند شانس درمان التهاب لثه در سالمندان و بهبود شرایط را به طور قابل‌توجهی افزایش دهد.

از جمله علائم رایج التهاب لثه می‌توان به موارد زیر اشاره کرد:

1. علائم اولیه بیماری لثه

• خونریزی لثه‌ها: خونریزی هنگام مسواک زدن یا استفاده از نخ دندان، یکی از اولین نشانه‌های التهاب لثه است که نباید نادیده گرفته شود.
• التهاب و قرمزی لثه‌ها: لثه‌های ملتهب و قرمز اغلب نشان‌دهنده وجود التهاب یا عفونت در لثه‌ها هستند و به مراقبت فوری نیاز دارند.
• بوی بد دهان: بوی ناخوشایند دهان که با مسواک زدن و نخ دندان کشیدن از بین نمی‌رود، می‌تواند نشان‌دهنده مشکلات لثه‌ای باشد.

2. علائم پیشرفته بیماری لثه

• تحلیل لثه‌ها: در مراحل پیشرفته، لثه‌ها به عقب می‌روند و ریشه‌های دندان‌ها نمایان می‌شوند.
• لق شدن دندان‌ها: با پیشرفت بیماری، دندان‌ها ممکن است شروع به حرکت کنند و در نهایت لق شوند.
• فاصله بین دندان‌ها: افزایش فاصله بین دندان‌ها می‌تواند به دلیل تحلیل لثه و آسیب به بافت‌های نگهدارنده دندان‌ها رخ دهد.
• بی‌نظمی در قرارگیری دندان‌ها: در صورت عدم درمان، بیماری لثه ممکن است باعث تغییر در نحوه قرار گرفتن دندان‌ها و بهم ریختگی آنها شود.

طبق تحقیقات منتشر شده در مجله تحقیقات دندانپزشکی، تقریبا نیمی از بزرگسالان بالای 30 سال در ایالات متحده (47.1 درصد) با مشکل التهاب لثه دست و پنجه نرم می‌کنند. در این راستا، توجه به علائم اولیه التهاب لثه، نظیر خونریزی، قرمزی و تورم لثه‌ها و همچنین بوی بد دهان، می‌تواند در پیشگیری از پیشرفت این بیماری مؤثر باشد.

علل اصلی التهاب و عفونت لثه

التهاب لثه می‌تواند هر سالمندی را درگیر کند؛ اما برخی عوامل می‌توانند خطر ابتلا به آن را افزایش دهند. اگر سالمندان شما نیز هم در معرض این خطرات قرار دارند، شاید وقت آن رسیده باشد که بیشتر مراقب بهداشت دهان و دندان آنها باشید. برخی از عوامل اصلی التهاب لثه در سالمندان عبارتند از:

• تجمع پلاک باکتریایی
• خشکی دهان
• سیگار کشیدن
• تغییرات هورمونی
• پاتولوژی‌های خاص (مثل HIV، دیابت، بیماری‌های قلبی)
• کمبود ویتامین‌ها (A، C، B، D)
• مصرف داروهای خاص (ضد انعقاد، شیمی درمانی)
• استرس

بیماری‌های مرتبط با التهاب لثه در سالمندان

التهاب لثه در سالمندان تنها به مشکلات دهانی و دندانی محدود نمی‌شود، بلکه می‌تواند تأثیرات گسترده‌تری بر سلامت عمومی فرد نیز داشته باشد. برخی از بیماری‌های مرتبط با التهاب لثه که در سالمندان بیشتر مشاهده می‌شود عبارتند از:

• پنومونی آسپیراسیون: زمانی که باکتری‌های دهانی به ریه‌ها یا راه‌های هوایی وارد می‌شوند، خطر ابتلا به پنومونی آسپیراسیون افزایش می‌یابد. این نوع عفونت ریه می‌تواند به شدت برای سالمندان خطرناک باشد.
• دیابت: التهاب لثه می‌تواند به افزایش سطح قند خون منجر شده و کنترل دیابت را دشوارتر کند.
• افزایش خطر بیماری‌های قلبی و سکته مغزی: التهاب مزمن لثه‌ها ارتباط مستقیمی با بیماری‌های قلبی و سکته مغزی دارد. باکتری‌های موجود در التهاب لثه می‌توانند وارد جریان خون شده و باعث التهاب عروق خونی، افزایش فشار خون و مشکلات قلبی شوند.

تأثیر دیابت بر سلامت لثه سالمندان

در افراد مبتلا به دیابت، به‌ویژه کسانی که قند خون خود را به درستی کنترل نمی‌کنند، احتمال ابتلا به بیماری‌های لثه شدیدتر است. در اینجا عواملی که خطر ابتلا به بیماری التهاب لثه در افراد مبتلا به دیابت را افزایش می‌دهند، بررسی می‌شود:

• کاهش گردش خون: دیابت باعث کند شدن گردش خون می‌شود و بافت لثه را مستعد عفونت می‌کند.
• کاهش مقاومت بدن در برابر عفونت: دیابت سیستم ایمنی را ضعیف کرده و احتمال عفونی شدن لثه‌ها را افزایش می‌دهد.
• افزایش گلوکز در بزاق: سطوح بالای گلوکز بزاق به رشد باکتری‌های بیماری‌زا کمک می‌کند.
• بهداشت دهان ضعیف: رعایت نکردن بهداشت دهان و دندان در افراد دیابتی می‌تواند بیماری لثه را تشدید کند.

روش‌های پیشگیری از التهاب لثه

برای حفظ سلامت دهان و دندان، بزرگسالان و افراد مسن باید به مراقبت‌های دهانی خود توجه ویژه‌ای داشته باشند. خوشبختانه، با افزایش سن، روش‌های مؤثر و متنوعی برای پیشگیری از التهاب لثه در سالمندان وجود دارد:

• توصیه می‌شود که بعد از هر وعده غذایی و حداقل دو بار در روز به مدت 2 دقیقه دندان‌های خود را مسواک بزنید.
• استفاده از نخ دندان باعث می‌شود که باکتری‌ها و ذرات غذایی که به سختی قابل دسترسی هستند از بین بروند.
• مراجعه منظم به دندانپزشک و انجام معاینات دوره‌ای می‌تواند در شناسایی مشکلات دهانی قبل از بروز بیماری‌ها کمک کند.
• انجام خدمات پیشگیرانه مانند جرم گیری دندان، ترمیم، پرکردن و حتی ارتودنسی در صورت نیاز، برای حفظ سلامت دهان و جلوگیری از مشکلات جدی‌تر بسیار مؤثر است.
• اجتناب از غذاهای شیرین، چسبنده، ترش و سفت می‌تواند از تشکیل پلاک دندانی، آسیب به مینای دندان و تحریک لثه‌ها جلوگیری کند.
• مصرف مقدار کافی آب برای حفظ رطوبت دهان ضروری است؛ زیرا خشکی دهان در سالمندان می‌تواند به کاهش تولید بزاق، رشد بیشتر باکتری‌ها و بوی نامطبوع دهان منجر شود.
• از سیگار کشیدن اجتناب کنید؛ زیرا سیگار باعث تشدید مشکلات لثه می‌شود.
• جویدن آدامس بدون قند بعد از غذا می‌تواند به محدود کردن تجمع پلاک کمک کند (اما جایگزین مسواک زدن نیست!).
• اگر دندان‌های مصنوعی دارید، باید آنها را به‌طور منظم تمیز کرده و از محصولات مخصوص مراقبت از پروتز استفاده کنید.

درمان عفونت لثه

درمان التهاب لثه در سالمندان بسته به شدت و میزان عفونت متفاوت است. بسته به وضعیت بیمار، می‌توان از روش‌های خانگی یا دارویی برای کنترل و درمان این بیماری استفاده کرد.

1. درمان‌های خانگی برای کاهش التهاب لثه

روش های خانگی درمان التهاب لثه شامل موراد زیر می‌شوند:

• ماساژ لثه‌ها با ویتامین E یا برگ نارون برای تسکین زخم‌ها.
• مالیدن یخ روی زخم لثه.
• دهانشویه جوش شیرین برای درمان زخم.
• شستشوی دهان با آب نمک.
• مسواک زدن با عسل و نمک.
• مصرف لیمو برای تقویت لثه‌ها.

2. درمان‌های دارویی و پزشکی التهاب لثه

با افزایش سن، به ویژه از سن 55 سالگی به بعد، خطر ابتلا به التهاب لثه بیشتر می‌شود. اما این سوال پیش می‌آید که چه زمانی باید به دندانپزشک مراجعه کرد؟ در صورتی که سالمندان با علائمی مانند خونریزی لثه، درد، تورم یا حساسیت در ناحیه دهان مواجه شوند، بهتر است به دندانپزشک مراجعه کنند.

دندانپزشک با توجه به شدت وضعیت، روش‌های مختلفی برای درمان التهاب لثه در سالمندان به کار می‌برد که شامل موارد زیر می‌شوند:

• پاکسازی حرفه‌ای دندان‌ها: دندانپزشک با استفاده از ابزارهای تخصصی، پلاک‌ها و جرم‌ها را از دندان‌ها و زیر لثه‌ها پاک می‌کند تا التهاب و عفونت کاهش یابد.
• درمان دارویی التهاب لثه: در برخی موارد، آنتی‌بیوتیک‌ها یا دهانشویه‌های مخصوص برای مقابله با عفونت و التهاب تجویز می‌شود.
• جراحی لثه: در مراحل پیشرفته بیماری، ممکن است جراحی لثه نیاز باشد تا بافت‌های آسیب‌دیده ترمیم شوند و پاکسازی عمیق‌تر انجام گیرد.

نقش تغذیه در سلامت لثه سالمندان

سالمندان برای التهاب لثه چه مواد غذایی مصرف کنند؟ در جواب این سوال باید گفت که ویتامین C، ویتامین E و کلسیم سه مهره اصلی در این بازی هستند. این مواد مغذی نه تنها به تقویت سیستم ایمنی بدن کمک می‌کنند، بلکه به حفظ سلامت لثه‌ها و جلوگیری از خون‌ریزی و التهاب آن‌ها نیز می‌پردازند.

در ادامه، مواد غذایی مفید برای حفظ سلامت لثه‌ها معرفی می‌شود تا سالمندان بتوانند رژیم غذایی مناسبی برای پیشگیری از التهاب لثه داشته باشند.

مراقبت‌های دندانپزشکی برای سالمندان

برخی از افراد مسن به‌دلیل شرایط خاصی که دارند، دیگر مانند قبل توانایی رسیدگی به بهداشت دهان خود را ندارند. یکی از مواردی که بیشتر اوقات فراموش می‌شود، مراقبت از دندان‌ها و سلامت دهان است، در حالی که این موضوع تأثیر زیادی در کیفیت زندگی‌ آنها دارد. برای مقابله با این چالش‌، برخی راهکارها می‌توانند کمک‌کننده باشند:

• برخی از سالمندان در مسواک زدن یا استفاده از نخ دندان دچار مشکل هستند. در چنین شرایطی، ابزارهای کمک‌آور مانند مسواک برقی می‌توانند مفید باشند.
• سالمندان مثل بچه‌ها به تشویق نیاز دارند! تشویق خانواده و پرستاران سالمند در منزل به رعایت بهداشت دهان و همراهی‌شان برای ویزیت‌های دندانپزشکی می‌تواند مانع از بروز مشکلات جدی‌تر شود.
• اگه سالمند شما از دندان مصنوعی استفاده می‌کنند، تمیز کردن روزانه‌ آن جزو واجباته. همچنین، تنظیم و بررسی مداوم آن‌ها توسط دندانپزشک، باعث راحتی بیشتر سالمندان و پیشگیری از مشکلات لثه خواهد شد.

خدمات توانبخش در زمینه مراقبت از سالمندان

اگر مراقبت از دندان‌های سالمندان برای شما اهمیت زیادی دارد، باید بدانید که التهاب لثه در این سنین، اگر به موقع درمان نشود، می‌تواند منجر به مشکلات جدی‌تری مثل پریودنتیت یا اختلال در کنترل دیابت شود. به همین دلیل، درمان سریع و صحیح التهاب لثه در سالمندان بسیار ضروری است. یکی از چالش‌های اصلی در این زمینه، محدودیت‌های حرکتی سالمندان است که مانع از مراجعه به دندانپزشکی خارج از منزل می‌شود.

اما دیگر نگران نباشید! موسسه پرستاری توانبخش با ارائه خدمات دندانپزشکی در منزل، این مشکل را حل کرده و به شما کمک می‌کند که عزیزان‌تان در راحت‌ترین شرایط ممکن از مراقبت‌های دندانپزشکی بهره‌مند شوند. مهم‌ترین نکته این است که توانبخش به سلامت و راحتی سالمندان شما اهمیت می‌دهد. از مشاوره رایگان تا نظارت کامل بر کار پزشکان، همیشه در تلاش است تا حس آرامش و اعتماد را در دل خانواده‌ها ایجاد کند.

نتیجه‌گیری

بنابراین، التهاب لثه در سالمندان یکی از مشکلات شایع دهان و دندان است که نباید به سادگی از کنار آن گذشت. برای پیشگیری و درمان این مشکل، مراقبت از دندان‌ها باید در اولویت قرار گیرد. رعایت بهداشت کامل دهان، انجام معاینات منظم نزد دندانپزشک و تغذیه مناسب می‌توانند شما را از ابتلا به این بیماری نجات دهند.

پس با توجه به این نکات، از مشکلات لثه در سالمندان جلوگیری کنید. اگر به دنبال دریافت خدمات دندانپزشکی در منزل هستید، همین حالا با متخصصان توانبخش تماس بگیرید و سلامت دهان و دندان سالمندان خود را تضمین کنید.