علل و عوامل خطر شکستگی لگن در سالمندان

هر سال، تعداد قابل‌توجهی از افراد سالمند بالای 65 سال در ایران به دلیل زمین خوردن دچار شکستگی لگن می‌شوند که تجربه‌ای دردناک و نگران‌کننده برای خودشان و خانواده‌هایشان است. متخصصان ارتوپدی در بیمارستان‌های کشور تأکید دارند: «بسیاری از سالمندان با شنیدن نیاز به جراحی، احساس ترس و نگرانی می‌کنند، زیرا این فرآیند برایشان ناآشنا و سنگین به نظر می‌رسد.»

مهم‌ترین علامت شکستگی لگن در سالمندان، درد شدید است که در بدترین حالت می‌تواند فرد را کاملاً ناتوان کرده و توانایی راه رفتن را از او سلب کند. این مشکل به‌ویژه به دلیل کاهش تراکم استخوان، که با افزایش سن شایع‌تر می‌شود، رخ می‌دهد. شکستگی لگن یکی از آسیب‌های رایج در افراد بالای 65 سال است و در زنان به دلیل تغییرات هورمونی پس از یائسگی، که می‌تواند تراکم استخوان را تا 30٪ کاهش دهد، شدیدتر دیده می‌شود. این کاهش استحکام استخوان باعث می‌شود حتی یک زمین خوردن ساده یا ضربه خفیف منجر به شکستگی شود.

در ادامه این مطلب، همراه ما باشید تا علل اصلی شکستگی لگن در سالمندان و راهکارهای مراقبت پس از جراحی را به‌طور کامل بررسی کنیم.

اگر سالمند شما پس از شکستگی لگن نیاز به مراقبت ویژه دارد، موسسه توانبخش خدمات پرستاری و فیزیوتراپی در منزل ارائه می‌دهد. با ما تماس بگیرید: 66564223

تعریف شکستگی لگن در سالمند

شکستگی لگن سالمندان یک آسیب جدی است که نیاز به درمان فوری در بیمارستان دارد. روند بهبودی ممکن است چندین هفته یا ماه طول بکشد و ممکن است سالمند نتواند به همان قدرت و توان حرکتی قبلی خود بازگردد.
شکستگی لگن معمولاً در دو دسته اصلی رخ می‌دهد:

1. شکستگی‌هایی که به دلیل حوادث شدید مانند تصادف یا افتادن به زمین ایجاد می‌شوند.
2. شکستگی‌هایی که به خاطر زمین خوردن، به‌ویژه در سالمندانی که پوکی استخوان دارند، اتفاق می‌افتند.

متخصصان ارتوپد می‌گویند: «ما در ایران بیشتر روی شکستگی‌های ناشی از پوکی استخوان در سالمندان تمرکز داریم، چون این مشکل در این گروه سنی بسیار شایع است.»

عملکرد مفصل لگن

برای درک بهتر شکستگی لگن، ابتدا باید با نحوه عملکرد این مفصل آشنا شد.

لگن در دو طرف استخوان لگنی قرار دارد و از دو بخش اصلی تشکیل شده است. بخش ثابت آن، حفره استابولوم نام دارد که محل قرارگیری سر استخوان ران است. بخش دیگر، استخوان ران (فمور) است که سر آن درون حفره استابولوم قرار می‌گیرد و امکان حرکت در زوایای مختلف را فراهم می‌کند.

پیچیده‌ترین شکستگی‌ها آن‌هایی هستند که به‌صورت کامل اتفاق می‌افتند (شکستگی کامل استخوان، یعنی یک بخش به داخل و بخش دیگر به خارج شکسته می‌شود) و قطعات استخوان از محل اصلی خود جابه‌جا می‌شوند.

انواع شکستگی لگن در سالمند

انواع مختلف شکستگی لگن بر اساس محل شکستگی در استخوان ران (فمور) دسته‌بندی می‌شوند، زیرا این استخوان در هنگام شکستگی آسیب می‌بیند.

به‌طور کلی، شکستگی‌های لگن را می‌توان به دو ناحیه تقسیم کرد:

1. شکستگی‌هایی که سر استخوان ران را درگیر می‌کنند.
2. شکستگی‌هایی که در ناحیه تروکانترها (برجستگی‌های کوچک در قسمت بالایی استخوان ران، اما پایین‌تر از سر آن) رخ می‌دهند.

شکستگی‌های مربوط به سر استخوان ران:

• شکستگی ساب‌کاپیتال: درست در زیر سر استخوان ران، در قسمت کروی استخوان.
• شکستگی ترانس‌سرویکال: در گردن استخوان ران، جایی که سر استخوان به بقیه آن متصل می‌شود، در قسمت لوله‌ای‌شکل.
• شکستگی باسی‌سرویکال: بین گردن استخوان ران و ناحیه تروکانتر، جایی که استخوان ران پهن‌تر می‌شود.

شکستگی‌های مربوط به تروکانترها

• شکستگی اینترتروکانتریک: بین دو تروکانتر.
• شکستگی پِرِتروکانتریک: درست در زیر تروکانترها.
• شکستگی ساب‌تروکانتریک: زمانی که شکستگی پایین‌تر از شکستگی پره‌تروکانتریک باشد و به بخش‌های پایینی استخوان نزدیک‌تر شود.

در تمامی این دسته‌بندی‌ها و معیارهای تعیین شدت شکستگی لگن، مهم‌ترین عوامل قابل بررسی، شدت آسیب و نیاز به جراحی فوری یا برنامه‌ریزی‌شده هستند. همچنین، باید توجه داشت که آیا شکستگی کامل است و آیا قطعات استخوان از جای خود جابه‌جا شده‌اند یا خیر.

چرا شکستگی لگن رخ می‌دهد؟

شکستگی لگن بیشتر در افراد مسن اتفاق می‌افتد. در واقع، این نوع شکستگی در افراد بالای ۶۵ سال شایع‌تر است، زیرا مشکلات مرتبط با افزایش سن و کاهش کیفیت استخوان، خطر شکستگی را افزایش می‌دهند. با این حال، مطالعات مختلفی علل شکستگی لگن را بررسی کرده‌اند و این علل را بر اساس سن افراد تفکیک می‌کنند.

علل شکستگی لگن سالمند بر اساس سن

افراد بالای 65 سال	افراد زیر 65 سال
افتادن از ارتفاع خودی (۸۰٪ از موارد)	تصادفات رانندگی
افتادن از ارتفاع بیشتر از ۱.۵ متر (۵٪ از موارد): حمل‌ونقل عمومی، پله‌ها و غیره	افتادن از ارتفاع زیاد
افتادن از تخت (۳٪ از موارد)	فشرده شدن استخوان لگن

(افتادن در افراد مسن ناشی از مشکلات مرتبط با سن مانند مشکلات بینایی، مصرف دارو یا اختلالات تعادلی است.)

۵ عامل مهم در شکستگی لگن سالمندان

علاوه بر این، شرایط مختلفی وجود دارد که خطر شکستگی لگن را برای فرد، معمولاً فرد مسن، افزایش می‌دهد:

1. سن: با گذر زمان، کیفیت استخوان و عضلات کاهش می‌یابد. علاوه بر این، از دست دادن بینایی و اختلالات تعادلی با افزایش سن بیشتر می‌شود.
2. جنسیت: ۷۰٪ از شکستگی‌های لگن در زنان اتفاق می‌افتد، زیرا زنان به طور سریع‌تری تراکم استخوان خود را از دست می‌دهند. علاوه بر این، سطح استروژن پس از یائسگی کاهش می‌یابد که باعث تسریع در از دست رفتن استخوان‌ها می‌شود.
3. بیماری‌های همراه: چندین بیماری و مشکلات تغذیه‌ای مانند کمبود کلسیم و ویتامین D وجود دارند که بر تراکم استخوان تأثیر منفی می‌گذارند.

مشکلاتی مانند بیماری تیروئید یا اختلالات تأثیرگذار بر مغز و سیستم عصبی، مانند زوال عقل یا بیماری پارکینسون، نیز خطر افتادن به زمین را افزایش می‌دهند.

4. مصرف دارو: داروهایی که حاوی کورتیکواستروئید هستند، در صورت مصرف طولانی مدت، استخوان‌ها را ضعیف می‌کنند. علاوه بر این، ترکیب داروهای خاص می‌تواند باعث سرگیجه و از دست دادن تعادل شود.
5. فعالیت بدنی کم: ورزش به حفظ سلامت استخوان و تقویت عضلات کمک می‌کند.

علائم شکستگی لگن در سالمندان

علامت اصلی شکستگی لگن سالمندان درد و ناتوانی در حرکت است. با این حال، چندین علامت و نشانه دیگر برای این آسیب مفصل وجود دارد:

• درد شدید در ناحیه لگن یا کشاله ران.
• ناتوانی در حرکت بلافاصله بعد از سقوط.
• سختی در بلند کردن پای طرف آسیب‌دیده.
• ناتوانی در راه رفتن.
• خشکی، کبودی یا ورم در اطراف و داخل ناحیه لگن.
• ممکن است پای آسیب‌دیده کمی کوتاه‌تر از پای دیگر یا به سمت بیرون چرخیده باشد.

تشخیص شکستگی لگن افراد سالمند

عموماً یک عامل تحریک‌کننده مانند تصادف یا ضربه، یا شروع ناگهانی درد و تغییر شکل پا وجود دارد که بیمار را به مراجعه به پزشک سوق می‌دهد. برای تشخیص شکستگی لگن، متخصص علائم شما، وضعیت لگن را که معمولاً غیرعادی خواهد بود، در نظر می‌گیرد و مجموعه‌ای از آزمایش‌های تشخیصی را انجام می‌دهد:

• رادیوگرافی
• تصویربرداری با تشدید مغناطیسی (MRI)
• اسکن توموگرافی کامپیوتری (CT scan)

برای بررسی شکستگی، یک رادیوگرافی از لگن گرفته می‌شود تا محل دقیق شکستگی را نشان دهد. اگر رادیوگرافی آسیب را نشان ندهد، اما شما همچنان علائم داشته باشید، متخصص از تصویربرداری با تشدید مغناطیسی استفاده می‌کند. علاوه بر این، ممکن است اسکن استخوان برای شکستگی مویی (CT scan) انجام شود.

درمان شکستگی لگن افراد مسن

اگر شکستگی لگن رخ داده باشد، تنها درمان برای ترمیم مفصل جراحی است. نوع جراحی بستگی به محل شکستگی و شدت آن، وضعیت تراز بودن یا جابجایی استخوان‌های آسیب‌دیده و دیگر عواملی مانند سن، بیماری‌های همراه و غیره دارد.

بنابراین، درمان شکستگی لگن ممکن است شامل موارد زیر باشد:

• ترمیم با پیچ: یک صفحه فلزی که با پیچ‌ها ثابت شده، برای نگه داشتن استخوان در کنار هم قرار می‌گیرد. در برخی موارد، تنها پیچ‌های فلزی وارد استخوان می‌شوند، بدون نیاز به صفحه.
• تعویض کامل مفصل لگن: در این روش، کل مفصل تعویض می‌شود، یعنی قسمت بالایی استخوان ران و حفره مفصل در استخوان. مطالعات نشان می‌دهند که آرتروپلاستی کامل بهترین نتایج را در درمان شکستگی لگن به همراه دارد.
• تعویض جزئی مفصل لگن (آرتروپلاستی جزئی): درمان جزئی برای بیمارانی که مشکلات دیگری مانند بیماری‌های همراه یا اختلالات شناختی استخوان دارند توصیه می‌شود. در این حالت، متخصص تنها سر و گردن استخوان ران را برداشته و پروتز فلزی را جایگزین می‌کند.

جراحی شکستگی لگن معمولاً بین 1 تا 2 ساعت به طول می‌انجامد، بسته به شدت آسیب و نوع ترمیم یا تعویض مفصل. اما پایان جراحی، آغاز مسیر بهبودی است! توانبخشی از روز بعد با تمرینات فیزیوتراپی شروع می‌شود که عضلات را تقویت کرده و دامنه حرکتی را به‌تدریج افزایش می‌دهد، تا شما دوباره پویایی خود را بازیابید.

جالب است بدانید، مطالعات نشان می‌دهند حدود 10% از سالمندان بالای 65 سال که لگن‌شان شکسته، در کمتر از 2 سال با آسیب جدید روبه‌رو می‌شوند؛ پس مراقبت مداوم اهمیت زیادی دارد.

پس از 6 ماه، با پشتکار در توانبخشی، بهبود کامل در انتظار شماست. ناراحتی‌ها به‌تدریج پس از ترخیص از بیمارستان کم می‌شود و شما با اعتمادبه‌نفس بیشتر، توانایی انجام حرکات روزمره را بازمی‌یابید. برای دریافت مراقبت و نگهداری بهتر، با توانبخش (۰۲۱66564223) تماس بگیرید و از خدمات حرفه‌ای ما بهره‌مند شوید!

نکات مهم پس از جراحی شکستگی لگن سالمندان

مراقبت دقیق و توجه کافی پس از جراحی برای بهبودی موفقیت‌آمیز ضروری است.

1. در مرحله اول، تحرک زودهنگام بیمار می‌تواند خطر عوارض را کاهش دهد، اما این حرکات باید کنترل‌شده و تدریجی باشند.
2. انجام منظم تمرینات توصیه‌شده توسط پزشک و فیزیوتراپیست به حفظ قدرت عضلانی و افزایش تحرک کمک می‌کند.
3. مدیریت درد برای بهبودی راحت بسیار مهم است و داروهای مسکن باید طبق دستور پزشک مصرف شوند. همچنین، محل جراحی باید تمیز و خشک نگه داشته شده و از نظر علائم عفونت به‌طور مرتب بررسی شود.
4. از آنجا که سالمندان معمولاً در معرض خطر زمین خوردن هستند، ایمن‌سازی محیط خانه و استفاده از تجهیزات حمایتی اضافی اهمیت زیادی دارد. علاوه بر این، معاینات منظم پزشکی برای اطمینان از بهبودی کامل ضروری است.
5. تغذیه سالم با تأکید بر مصرف کلسیم، ویتامین D و پروتئین برای ترمیم استخوان‌ها و تقویت بدن ضروری است. مشورت با متخصص تغذیه می‌تواند به تنظیم رژیم غذایی متناسب با نیازهای بیمار کمک کند.
6. اجتناب از نشستن یا دراز کشیدن طولانی‌مدت در یک وضعیت و استفاده از بالشتک یا تشک مناسب برای کاهش فشار روی محل جراحی، از بروز زخم بستر جلوگیری می‌کند.
7. توجه به سلامت روان سالمند با حمایت خانواده و در صورت نیاز، مشاوره روان‌شناختی، به کاهش استرس و بهبود روحیه پس از جراحی کمک می‌کند.