بیماری‌های قلبی در سالمندان: از گرفتگی رگ قلب تا علائم سکته

با افزایش سن، همیشه خطر ابتلا به بیماری‌های قلبی در سالمندان وجود دارد. بیماری‌های قلبی در انواع مختلف، ممکن است فرد را تهدید کنند و گاه با علائم ناگواری همراه باشند. از رایج‌ترین نارسایی‌های قلبی در سالمندان می‌توان به گرفتگی رگ قلب، سکته قلبی، نارسایی، روماتیسم، بیماری عروق کرونر و … اشاره کرد. البته این موارد تنها مختص افراد سالمند نیستند و گاه جوانان را نیز درگیر می‌کنند؛ اما احتمال بروز آن‌ها در دوره‌های سالمندی بیشتر است.

اگر احساس می‌کنید به مشکلاتی در سیستم قلبی دچار شده‌اید یا سالمندی در منزل دارید، حتماً نسبت به نشانه‌های هشداردهنده آگاه باشید و در صورت بروز هرگونه بیماری یا گرفتگی رگ قلب در سالمندان، از پزشک متخصص کمک بگیرید. حضور یک پرستار برای خدمات‌رسانی و مراقبت‌های روزانه نیز در روند بهبودی بسیار مؤثر است.

بیماری‌های قلبی شایع در سالمندان

در ادامه با نارسایی‌های قلبی در سالمندان که بر اثر افزایش سن و بروز اختلال در سیستم خون‌رسانی و عملکرد قلب ایجاد می‌شود، آشنا می‌شوید:

گرفتگی رگ‌های قلب

علت اصلی بسیاری از بیماری‌های قلبی، تصلب شرایین است. این اتفاق بر اثر رسوب چربی‌ها و نشست پلاک‌ها در دیواره‌های شریان کرونری رخ می‌دهد. با کاهش جریان خون به قلب، احتمال بروز ناراحتی‌های قلبی و حتی سکته قلبی افزایش می‌یابد.

زمانی که پلاک‌های چربی، کلسیم، کلسترول و دیگر مواد موجود در خون روی دیواره‌های داخلی شریان‌ها قرار می‌گیرند، باعث تنگی و انسداد جریان خون می‌شوند. در این مواقع، قلب و عملکرد پمپاژ خون به‌خوبی انجام نشده و احتمال خون‌رسانی و اکسیژن‌رسانی به بافت‌های مختلف بدن کاهش می‌یابد. از دلایل اصلی گرفتگی رگ قلب می‌توان به موارد زیر اشاره کرد:

1. کلسترول بالا
2. فشارخون بالا
3. دیابت
4. کم‌تحرکی
5. مصرف سیگار

بیماری‌های زمینه‌ای مانند دیابت و فشارخون بالا آسیب جدی به دیواره‌های شریان‌ها وارد می‌کنند و کلسترول بالا نیز احتمال تشکیل پلاک را افزایش می‌دهد.

سکته قلبی

سکته قلبی یکی دیگر از انواع بیماری‌های قلبی در سالمندان است که بر اثر انسداد در شریان‌های کرونر رخ می‌دهد. بالا بودن سطح کلسترول در آزمایش خون می‌تواند پیش‌زمینه‌ای برای این اتفاق باشد. با مسدود شدن رگ‌های خونی و عدم خون‌رسانی کافی به قلب، مشکل تصلب شرایین به وجود می‌آید. در برخی مواقع، پلاک‌های موجود در خون تجزیه شده و با ایجاد لخته‌های خونی، مشکلات مغزی نیز ممکن است افزایش یابد.

علائم سکته قلبی در سالمندان زمانی نمایان می‌شود که بیش از ۷۰ درصد عروق کرونر دچار گرفتگی شده باشد. از نشانه‌های رایج آن می‌توان به درد یا ناراحتی قفسه سینه اشاره کرد. همچنین نشانه‌هایی مانند احساس تنگی نفس، سرگیجه، حالت تهوع، تعریق و احساس اضطراب شدید نیز به‌عنوان علائم هشداردهنده نارسایی قلبی در سالمندان شناخته می‌شوند.

علائم اولیه

علائم سکته قلبی در سالمندان در مراحل اولیه کاملاً پنهان هستند و تنها با انجام چکاپ، بیماری مشخص می‌شود. اما در صورت احساس درد، ناراحتی و فشار زیاد در ناحیه قفسه سینه بهتر است نزد پزشک مراجعه کنید. از نمونه علائم اولیه بیماری قلبی می‌توان به موارد زیر اشاره کرد:

• احساس درد و سوزن‌سوزن شدن در بازوها، فک، گردن و پشت
• تنگی نفس در حالت استراحت، خوابیدن یا فعالیت
• درد قفسه سینه
• احساس سبکی سر
• سرگیجه
• عرق سرد
• حالت تهوع
• تورم پاها، گردن، معده و مچ پا
• کاهش توانایی در انجام فعالیت‌های بدنی و ورزش

عوامل خطر بیماری‌های قلبی عروقی در سالمندان اغلب با ضربان نامنظم قلب همراه هستند. در صورتی‌که ناگهان دچار تپش قلب شدید و ضربان قلبتان به‌طور ناگهانی افزایش یافت، مراجعه به پزشک را در اولویت قرار دهید. بی‌توجهی به این علائم، احتمال انجام جراحی قلب همچون کنارگذر شریان و … را افزایش می‌دهد تا روند خون‌رسانی بهتر انجام شود.

نشانه‌های خطرناک بیماری قلبی در سالمندان

نشانه‌هایی که باید به محض مواجهه با آن‌ها به بروز بیماری قلبی عروقی شک کرد و بهترین برنامه درمانی را برای سالمند در نظر گرفت، به شرح زیر است:

• تپش قلب: تپش قلب به حالتی گفته می‌شود که ضربان بیش‌از‌حد یا بسیار شدید قلب را احساس می‌کنید. البته این نشانه در برخی حالات مانند سرماخوردگی، فعالیت شدید ورزشی، مصرف کافئین، استرس و … عادی است؛ اما گاهی به‌عنوان یک عامل جدی ناشی از بیماری قلبی قلمداد می‌شود.
• درد قفسه سینه: احساس درد و سنگینی در ناحیه قفسه سینه مهم‌ترین نشانه بیماری‌های قلبی است. سالمندانی که دائماً از این مشکل شکایت می‌کنند، باید تحت نظر پزشک متخصص، آزمایش‌های لازم را انجام داده و روند درمانی خود را آغاز کنند.
• احساس سرگیجه: سرگیجه نیز از دیگر علائم بیماری‌های قلبی در سالمندان است. این مشکل به دلیل بیماری‌هایی همچون آریتمی قلبی، گرفتگی عروق، آنژین صدری و … اتفاق می‌افتد و ممکن است با احساس خستگی، تعریق بیش‌از‌حد و نامنظم بودن ضربان قلب همراه باشد.

عوامل خطرزای بیماری‌های قلبی در سالمندان

عوامل خطر بیماری‌های قلبی در سالمندان به دو دسته تقسیم می‌شوند. برخی از آن‌ها خارج از کنترل ما هستند، اما بعضی دیگر به‌راحتی قابل مدیریت‌اند و می‌توان آن‌ها را از برنامه روزانه حذف کرد. از عوامل اصلی بروز علائم سکته قلبی در سالمندان می‌توان به موارد زیر اشاره کرد:

افزایش سن

با بالا رفتن سن و ورود به دوره سالمندی، عملکرد قلب ضعیف‌تر می‌شود و توانایی پمپاژ خون را از دست می‌دهد. علاوه بر این، دیواره‌های قلب و شریان‌ها ضخیم‌تر شده و احتمال بروز بیماری‌های قلبی افزایش می‌یابد.

ژنتیک

بسیاری از افراد، بیماری‌های قلبی را به‌صورت ژنتیکی از اعضای خانواده به ارث می‌برند. در صورتی‌که یکی از اعضای خانواده به بیماری قلبی مبتلا باشد، احتمال درگیری شما با این دسته از بیماری‌ها در سنین بالاتر یا حتی جوانی بیشتر خواهد شد.

کلسترول خون بالا

کلسترول خون ارتباط تنگاتنگی با گرفتگی رگ قلب در سالمندان دارد. با مصرف بیش از حد مواد غذایی حاوی کلسترول، درصد کلسترول مضر در شریان‌های خونی افزایش می‌یابد.

دیابت نوع ۲

افراد مبتلا به دیابت در معرض خطر بالاتر ابتلا به بیماری‌های قلبی عروقی هستند. با کنترل دیابت، احتمال بروز این دسته از بیماری‌های قلبی به میزان قابل‌توجهی کاهش می‌یابد.

یائسگی زودرس

خانم‌ها پس از یائسگی در خطر ابتلا به بیماری سرخرگ‌های کرونری قرار دارند و احتمال مشکلات قلبی عروقی در سنین بالاتر برایشان یک تهدید جدی محسوب می‌شود.

فشارخون بالا

یکی دیگر از عوامل خطر ابتلا، فشارخون بالاست که تحت تأثیر شرایطی مانند چاقی، رژیم غذایی نامناسب، مصرف الکل و … رخ می‌دهد.

چاقی و افزایش وزن

تأثیر این عامل بسیار گسترده است؛ چراکه افزایش وزن باعث بالا رفتن فشارخون، بروز کلسترول بد و بیماری قند خون می‌شود و در شکل‌گیری چندین عامل مؤثر بر بیماری‌های قلبی نقش مستقیم دارد.

نکات پیشگیری

توجه کافی به نکات پیشگیری از عوارض ناشی از بیماری‌های قلبی در سالمندان و رعایت دستورات پزشک می‌تواند بهترین شرایط را برای فرد ایجاد کند:

• پیروی از رژیم غذایی سالم و دوری از مصرف نمک توصیه می‌شود.
• داروهای قلبی را مرتب مصرف کنید و در صورت مشاهده هرگونه نشانه ناگوار، سریعاً به پزشک اطلاع دهید.
• چکاپ سالانه را برای تشخیص وضعیت قلبی خود انجام دهید.
• در صورت نیاز به مراجعه به مراکز درمانی، از فردی مطمئن یا پرستار خود کمک بخواهید تا همراهتان باشد.

اهمیت مراقبت‌های پرستاری برای سالمندان مبتلا به بیماری قلبی

نگهداری و مراقبت از سالمند مبتلا به بیماری‌های قلبی شرایط خاصی دارد و ممکن است با مشکلات و نگرانی‌های زیادی همراه باشد. اما با کمک پرستار و فردی باتجربه در این زمینه، می‌توان نیازهای سالمند را به‌خوبی برطرف کرد؛ زیرا چنین فردی نسبت به علائم خطرساز بیماری آگاهی دارد و خیلی سریع اقدامات پیشگیرانه را انجام می‌دهد.

اگر خودتان سالمند هستید یا سالمندی در منزل دارید که به پرستاری نیاز دارد، می‌توانید با توانبخش تماس گرفته و از خدمات ۲۴ ساعته‌ ما استفاده کنید.