یبوست در سالمندان را جدی بگیرید | دلایل، خطرات و درمان سریع

مدت زمان مطالعه : دقیقه

سالمندان به‌سبب کاهش قوای جسمانی خود و گاهی سبک زندگی نامناسب، دچار بیماری‌های مختلفی می‌شوند که یکی از شایع‌ترین آن‌ها یبوست است. این بیماری علاوه بر این‌که دفع را با مشکلات جدی روبه‌رو می‌کند، می‌تواند منجر به عوارضی چون سوزش معده، حالت تهوع، نفخ، بی‌اشتهایی و غیره شود. یبوست در سالمندان درمان دارد؛ بیشتر اوقات کافی است به تغذیه و خوراک خود توجه کنید تا یبوست و بسیاری از مشکلات وابسته به آن از بین برود.

اگر شما نیز با این مشکل مواجه‌اید یا عزیزانتان درگیر این بیماری هستند، توصیه می‌کنیم حتماً مصرف زیاد آب و سبزیجات را در کنار ورزش‌های سبک و روزانه و گاهی دارو درمانی در برنامه خود قرار دهید تا هرچه سریع‌تر این بیماری رفع و منجر به مشکلات جدی‌تر نشود.

موسسه پرستاری توانبخش با سال‌ها تجربه در مراقبت از سالمندان عزیز توسط پرستاران باتجربه، می‌تواند به شما کمک کند تا علائم را تشخیص داده و از بروز مشکلات جدی‌تر جلوگیری کنید. برای اطلاعات بیشتر تماس بگیرید و از مشاوره تلفنی رایگان بهره‌مند شوید.

یبوست در سالمندان؛ جدی اما قابل درمان

یبوست یا همان خشکی مزاج نوعی بیماری یا عارضه است که طی آن فرد برای دفع مدفوع خود درد زیادی را تحمل کرده و گاهی بعد از تحمل فشارهای وارده نیز احساس تخلیه کامل ندارد و همچنان نیاز به دفع دارد.

البته تعاریف دیگری نیز برای یبوست وجود دارد؛ به‌طور مثال اگر تعداد دفعات اجابت مزاج کمتر از ۳ بار در هفته باشد، حتماً فرد را مشکوک به یبوست می‌دانیم؛ چرا که مشخصاً روده‌ها کمتر از حد معمول در حال تخلیه هستند.

این موضوع ممکن است در طول عمر بارها و بارها به علل مختلف پیش بیاید و با درمان‌های خانگی نیز رفع شود؛ اما خطر یبوست در سالمندان بیش از سایر گروه‌های سنی است؛ به‌طوری که طبق تحقیقات انجام‌ شده بیش از یک‌سوم جمعیت سالمندان با این بیماری دست و پنجه نرم کرده و عوارض آن را بارها و بارها در طول هفته به جان می‌خرند؛ شاید به همین دلیل باشد که در این مقاله رویکرد ما مشخصاً سالمندان عزیز هستند.

انواع یبوست در سالمندان

یبوست در سالمندان نیز همچون سایر بیماری‌ها دارای انواع متفاوتی بوده که بروز هر کدام، روند تشخیصی و درمانی خاص خود را می‌طلبد. در ادامه به انواع این بیماری پرداخته و هر کدام را مخصوصاً از لحاظ سرمنشأ و دلیلی که دارند بررسی می‌کنیم. این موارد عبارت‌اند از:

یبوست اولیه یا عملکردی
یبوست ثانویه
یبوست حاد یا گذرا

1. یبوست اولیه

اولین نوع یبوست در سالمندان که مستقیماً از مشکلات روده بزرگ ناشی می‌شود، یبوست اولیه یا همان یبوست عملکردی است. این یبوست خود به سه نوع مختلف دسته‌بندی می‌شود که شامل:

یبوست عادی: در این بیماری فرد احساس یبوست می‌کند اما مدفوع آن علاوه بر این‌که قوام مناسبی دارد، با سرعت مناسبی نیز در داخل روده حرکت می‌کند.
یبوست انتقال آهسته: در این نوع یبوست افراد تحرکات طبیعی روده را کمتر تجربه می‌کنند، بنابراین مدفوع زمان بیشتری در روده مانده و به‌سرعت تخلیه نمی‌شود.
آنیسموس یا دیسینرژی کف لگن: گاهی نارسایی عضلات رکتوم، شکم، کف لگن و… سبب می‌شود تا عمل دفع تکمیل نشده و با سختی همراه باشد؛ بروز این حالت بخشی از یبوست اولیه را با نام آنیسموس می‌سازد.

2. یبوست ثانویه

گاهی یبوست در سالمندان از مشکلات روده حاصل نمی‌شود، بلکه عوارض یک بیماری اساسی‌تر بوده که خود را به‌عنوان یک عارضه بر روی دستگاه گوارش نشان داده است.

در این حالت، یبوست را یبوست ثانویه می‌نامیم و علل آن، ابتلا به بیماری‌های مختلف چون دیابت، کم‌کاری تیروئید، عوارض داروهای مختلف و یا ابتلا به بیماری‌های روحی می‌دانیم.

3. یبوست حاد یا گذرا

برخلاف دو نوع یبوست قبلی که بیشتر بر روی بیماری‌های مختلف تمرکز داشت، این نوع یبوست مرتبط با سبک زندگی افراد و یا اتفاقات لحظه‌ای است.

در واقع، بسیاری از اوقات علت یبوست در سالمندان و سختی دفع آن‌ها به دلیل رژیم غذایی نامناسب، استرس‌های لحظه‌ای، مسافرت، عدم نوشیدن کافی آب و غیره است که تمام این موارد منجر به یبوست موقت یا همان یبوست حاد می‌شود.

دلایل یبوست در سالمندان

بسیاری از افراد تصور می‌کنند یبوست در سالمندان صرفا به دلیل کهولت سن رخ می‌دهد و عملا یک عارضه طبیعی و مرتبط با سن است؛ اما باید بگوییم برخلاف این تصور، بروز اشکال در دفع یا همان یبوست، در هر سنی که رخ دهد علل متفاوتی داشته و ارتباط کمی با سن دارد.

از آنجایی که بررسی دلایل یبوست در سالمندان می‌تواند راه درمان آن‌ها را بسیار کوتاه‌تر کرده و با بهبود سرمنشا این بیماری، به از بین رفتن سریع‌تر آن نیز کمک کند، تصمیم گرفتیم در ادامه به مجموعه این دلایل پرداخته و آن‌ها را عنوان کنیم.

دلایل یبوست در سالمندان عبارتند از:

عدم تحرک کافی
مصرف داروهای مختلف مثل آنتی هیستامین‌ها، مکمل‌های آهن و کلسیم، داروهای ضد تشنج و…
ابتلا به بیماری‌های مختلف مثل دیابت، اختلالات تیروئیدی، سندروم روده تحریک‌پذیر و…
عدم مصرف کافی آب در طول روز
نداشتن رژیم غذایی صحیح و عدم استفاده از منابع فیبر مثل سبزیجات، غلات، میوه‌ها و..
بروز سوراخ، گرفتگی روده یا تنگ شدن مقعد
هموروئید
کاهش عملکرد و بهره‌وری دستگاه گوارش
اعتیاد
نامتعادل بودن میکروب‌های روده
استرس، افسردگی و به طور کلی بیماری‌های روحی
خواب نامناسب

علائم یبوست در سالمندان

بسیاری از افراد تصور می‌کنند که تنها عارضه یا علامت یبوست در سالمندان کاهش تعداد اجابت مزاج در هفته می‌باشد. این درحالیست که این بیماری ممکن است علائم متفاوتی داشته باشد و بروز آن به شکل و شمایل گوناگونی رخ دهد.

در ادامه، به علائمی که این بیماری به همراه دارد اشاره می‌کنیم که عبارت‌اند از:

سختی در هنگام اجابت مزاج و وارد شدن فشار زیاد به سیستم گوارشی و دفع
عدم قوام مناسب مدفوع و سفت یا خشک شدن آن
احساس عدم تخلیه کامل
بروز دردهای شکمی و احساس ناراحتی در معده
ایجاد نفخ و تورم شکم
احساس دفع بدون هیچگونه تخلیه‌ای
داشتن درد یا خونریزی هنگام دفع
حالت تهوع
داشتن دفع کمتر از دو یا سه بار در هفته

روش‌های تشخیص یبوست در افراد مسن

بروز برخی از موارد گفته شده مثل حالت تهوع یا نفخ و تورم شکمی به تنهایی برای تشخیص این بیماری کافی نیستند و حتما در کنار سایر علائم مهم‌تر چون تعداد دفعات دفع پایین، وجود فشار در هنگام دفع و تخلیه ناقص بررسی شوند.

در ضمن برای تشخیص بهتر است از علل بروز این بیماری نیز کمک بگیرید، چرا که داشتن هر کدام از موارد ذکر شده در کنار علائم یبوست می‌تواند دلیل محکم‌تری برای اثبات وجود این بیماری باشد. هر چند که تمام این موارد بهتر است توسط پزشک صورت گیرد تا خیالتان از بابت تشخیص درست راحت باشد.

5 روش درمان یبوست در سالمندان

حال که به طور کامل با ماهیت این بیماری و عوامل بروز آن آشنا شدیم بهتر است به سراغ مبحث اصلی و مهم این مقاله رفته و بگوییم که برای رفع یبوست در سالمندان و مشکلاتی که در دفع تجربه می‌کنند چه باید کرد و چه راهکارهایی برای التیام عوارض آن وجود دارد؟

روش‌های درمان یبوست در سالمندان عبارت‌اند از:

درمان خانگی یبوست سالمندان
ورزش برای درمان یبوست در سالمندان
طب سنتی برای درمان یبوست در سالمندان
تغذیه و رژیم غذایی برای درمان یبوست در سالمندان
درمان دارویی یبوست سالمندان

در ادامه، هر یک از روش‌های درمانی فوق را بیشتر بررسی می‌کنیم.

1. درمان خانگی یبوست سالمندان

یکی از محبوب‌ترین روش‌ها در این حوزه، درمان خانگی یبوست در سالمندان است، چرا که تمام این روش‌ها علاوه‌ بر اینکه در دسترس اکثر افراد هستند، طبیعی بوده و عوارض داروها شیمیایی را ندارد.

در ضمن، جالب است بدانید سرعت پاسخگویی این روش‌ها نیز بسیار بالا بوده و در مدت زمان کوتاهی می‌توانند عوارض شما را التیام بخشند. این روش خود به چند راهکار تقسیم می‌شود که عبارت‌اند از:

مصرف غذاهای حاوی فیبر
نوشیدن مایعات
مصرف آلو
استفاده از روغن زیتون
مصرف انجیر
نوشیدن شربت خاکشیر
استفاده از ماست
استفاده از از دمنوش‌های مختلف

در ادامه، هر یک از موارد فوق را بیشتر بررسی میکنیم.

مصرف غذاهای حاوی فیبر

فیبر یکی از آن دست مواد مغذی بدن است که می‌تواند علاوه بر پاکسازی دستگاه گوراش آن را تا حد زیادی قوی کرده و مدفوع را نیز افزایش دهد.

خوردن انواع غذاهای حاوی فیبر به سرعت علائم یبوست در سالمندان از بین برده و در درازمدت نیز به کلی آن را درمان کند. مواد غذایی حاوی فیبر مثل:

سبزیجات
میوه‌های تازه
بادام
لوبیا
عدس

نوشیدن مایعات

از آنجایی که ممکن است مدفوع شما ساعت‌ها درون روده‌تان مانده باشد به احتمال زیاد بافت آن خشک و سفت خواهد بود. این موضوع نیز می‌تواند یبوست در سالمندان را تشدید کند.

پیشنهاد می‌کنیم که حتما روزانه بین 8 تا 10 لیوان آب یا مایعات بنوشید تا رطوبت به دستگاه گوارش شما بازگشته و راحت‌تر مدفوع خود را دفع نمایید.

مصرف آلو

مصرف آلو اصولا اولین راهکار خانگی است که برای از بین بردن یبوست در سالمندان پیشنهاد ‌شده و به ذهن تمام افراد می‌آید.

این موضوع شاید در گذشته برحسب تجربه بیان می‌شد؛ اما امروزه با تحقیق بر روی ساختار این میوه دانشمندان کشف کردند که هر آلو مقدار زیادی فیبر داشته و این موضوع در کنار ملین‌کنندگی قوی آن، سبب می‌شود تا مصرف آلو به عنوان درمان سریع یبوست در سالمندان شناخته شود.

استفاده از روغن زیتون

اگر یبوست شدیدی را تجربه می‌کنید و هیچ کدام از راهکارهای گفته شده نیز پاسخگو نبوده، بهتر است به سراغ روغن زیتون بیایید.

مصرف این روغن سبب می‌شود تا مدفوع حرکت آسان‌تری در روده داشته باشد و دفع نیز ساده‌تر شود.

مصرف انجیر

دومین میوه‌ای که بعد از آلو به مصرف آن تاکید بسیار زیادی می‌شود، انجیر است. این میوه علاوه‌بر داشتن فیبر بالا می‌تواند مدفوع شما را از حالت خشکی درآورده و دفع را ساده‌تر کند.

توجه داشته باشید که برای گرفتن نتیجه بهتر از این میوه، بهتر است دو الی سه عدد از آن را در آب بخیسانید و بعد از گذشت چند ساعت، انجیرها را به همراه آبی که در آن وجود داشتند میل کنید.

نوشیدن شربت خاکشیر

طبع ملایم خاکشیر سبب می‌شود تا این نوشیدنی خوشمزه و جذاب نیز جز راهکارهای موثر در درمان یبوست در سالمندان باشد.

برای این منظور کافیست مقدار مناسبی از خاکشیر را پس از خیساندن در آبجوش ریخته و پس از مدت زمان کوتاهی و به اصطلاح قل خوردن آن را درون لیوان ریخته و میل کنید.

استفاده از ماست

همانطور که گفتیم گاهی یبوست در سالمندان به دلیل نامتعادل بودن میکروب‌های روده آن‌ها رخ می‌دهد. به همین دلیل بهتر است برای بهبود این وضع از محصولاتی مانند ماست که پروبیوتیک دارند استفاده کرد تا وضعیت دستگاه گوارش بهتره شده و یبوست رفع شود.

استفاده از از دمنوش‌های مختلف

بسیاری از دمنوش‌ها مانند دمنوش نعناع، بابونه یا زنجبیل می‌توانند تاثیرات خوبی بر روی سیستم گوارشی گذشته و یبوست را به سرعت رفع کنند.

برای این مظور کافیست دستور تهیه هر دمنوش را از منابع معتبر پیگیری کرده و تا حد مجاز شروع به مصرف آن نمایید.

2. ورزش برای درمان یبوست در سالمندان

درست است که رویکرد ما بررسی یبوست در سالمندان است؛ اما این موضوع نباید شما را از تاثیرات ورزش در رفع این بیماری غافل کند.

در واقع، از آنجایی که کم‌تحرکی در میان سالمندان بسیار شایع می‌باشد و این مورد نیز یکی از دلایل بروز یبوست است، همواره پیشنهاد می‌شود که برای رفع این بیماری ورزش‌های سبکی چون پیاده‌روی، شنا، انجام حرکات ورزشی ملایم و غیره انجام دهند.

از این رو، عوارض یبوست رفع خواهد شد و در آینده از بروز بیماری‌های احتمالی جلوگیری می‌شود.

3. طب سنتی برای درمان یبوست در سالمندان

اگر بخواهیم نظریات و راهکارهای طب سنتی در درمان یبوست سالمندان را بررسی کنیم بهتر است در ابتدا ایده کلی این طب راجع به یبوست را بدانیم. طب سنتی در کتاب‌های مختلف از یبوست به عنوان مادر تمام مریضی‌ها نام برده و آن را دلیل بسیاری از مریضی‌ها و حتی کج خلقی‌ها بیان کرده است.

این دیدگاه سبب شده تا متخصصان طب سنتی راهکارهای زیادی برای درمان یبوست سالمندان پیدا کنند که عبارت‌اند از:

پیاده‌روی
خوردن سوپ
خوردن آش
مصرف خورش‌های سبز رنگ
مصرف انجیر و آلو
نوشیدن شربت گل محمدی

4. تغذیه و رژیم غذایی برای درمان یبوست در سالمندان

اگر تا اینجای مطالب تمام روش‌هایی که برای درمان یبوست در سالمندان گفتیم را خوانده باشید می‌دانید که اکثر راهکارهای درمانی این بیماری مربوط به تغذیه است و تا رژیم غذایی صحیحی نباشد قرار نیست هیچ دارویی به شما کمک کند.

اما چگونه یک رژیم غذایی صحیح ایجاد کنیم؟ برای دسترسی به این رژیم بهتر است حتما با یک پزشک مشورت کنید اما تا انجام اینکار می‌توانید لیست غذاهای مفید یا مضری که در ادامه میاوریم را بررسی کرده و طبق همین لیست رژیم صحیحی برای خود ایجاد کنید. [موادی که تحت عنوان مواد غذایی مضر آورده شده‌اند در صورت مصرف محدود و حساب‌شده مشکلی به وجود نمی‌آورند.]

مواد غذایی مفید

سبزیجات و میوه‌ها
مایعات مانند آب، آب‌میوه، شربت، چای و…
غلات سبوس‌دار
حبوبات مثل عدس، لوبیا و…
نان جو یا نان گندم
انواع سوپ یا آش
انواع دمنوش چون دمنوش نعناع، بابونه و…
کنجد
دانه‌های چیا و کتان
انواع پروبیوتیک مثل ماست

مواد غذایی مضر

قهوه
نوشیدنی‌های الکلی
محصولات فرآوری شده
غذاهای چرب
دسرها و تنقلات خیلی شیرین
موز نارس، به و سیب
گوشت قرمز
نان سفید

5. درمان دارویی یبوست سالمندان

اگر درمان‌های خانگی برای رفع یبوست در سالمندان اثر نکرد و به دنبال قرص و شربت برای یبوست سالمندان بودید بهتر است به سراغ پزشک رفته و با تجویز آن دارو دریافت نمایید. اما برای اینکه از قبل با این داروها و سازکارشان آشنا باشید، در ادامه برخی از داروها که عموما تجویز می‌شوند را معرفی می‌کنیم. این موارد عبارت‌اند از:

ملین‌های نرم‌کننده
ملین‌های تحریک‌کننده
ملین‌های روان‌کننده
ملین‌های حجیم‌ساز یا پودر فیبر

در ادامه، هر کدام از داروهای فوق را بیشتر بررسی می‌کنیم.

ملین‌های نرم کننده

بسیاری از ملین‌هایی که برای رفع یبوست در سالمندان تجویز می‌شود، ملین‌های نرم‌کننده هستند. این ملین‌ها می‌توانند میزان چربی و آب جذب شده توسط مدفوع را افزایش داده و کاهش سختی آن به دفع بهترش کمک کنند. از معروف‌ترین این ملین‌ها می‌توان به دوکوزات اشاره کرد.

ملین‌های تحریک کننده

ملین‌های تحریک کننده مانند قرص‌های بیزاکودیل سبب می‌شوند تا اعصاب روده بزرگ شما تحریک شده به واسطه آن مجبور به تحرک شوند. این موضوع سبب می‌شود تا مدفوع به سمت مقعد حرکت کرده و یبوست رفع شود.

ملین‌های روان کننده

این نوع ملین‌ها می‌توانند با چربی معدنی موجود در خودشان، سطح یا دیواره‌ روده را چرب کرده و علاوه‌ بر اینکه از خشکی مدفوع جلوگیری می‌کند، می‌تواند با افزایش خاصیت روان‌کنندگی به دفع آن نیز کمک کند.

باید توجه داشته باشید که مصرف طولانی‌مدت این ملین ممکن است منجر به کاهش ویتامین‌های محلول در چربی از روده شود و بیش از یبوست در سالمندان عارضه ایجاد کند.

ملین‌های حجیم‌ساز یا پودر فیبر

بهترین شربت ملین برای سالمندان که اصولا ملایم‌ترین ملین محسوب می‌شود، ملین‌های حجیم ساز یا همان مکمل‌های فیبر هستند.

با خوردن این نوع مکمل‌ها حجم مدفوعتان تا حد زیادی بزرگ می‌شود، این موضوع منجر به تحریک روده و در نتیجه دفع آن خواهد شد. از این شربت‌ها باید به فیبوگل، پسیلیوم، پلی کربوفیل و متیل سلولز اشاره نماییم.

درمان یبوست سالمندان با موسسه پرستاری توانبخش

بروز اختلال در هر سیستمی از بدن مخصوصا سیستم گوارشی می‌تواند آرامش و آسایش را از سالمندان عزیز و خانواده‌هایشان سلب نماید. به همین دلیل، در این مقاله سعی کردیم به سراغ یکی از اختلالات شایع در دستگاه گوارشی به نام یبوست رفته و از علل و علائم آن تا نحوه تشخیص و درمانش را بررسی نماییم. در آخر نیز توصیه می‌کنیم که حتما درمان یبوست در سالمندان را جدی بگیرید تا خدایی نکرده منجر به ایجاد بیمارهای مقعدی چون هموروئید نشود.

پرستاران موسسه توانبخش به عنوان پرستارانی با تجربه و آموزش‌دیده، می‌توانند در تشخیص و درمان یبوست سالمندان کمک کرده و از خطرات احتمالی ناشی از یبوست پیشگیری کنند. برای دریافت اطلاعات بیشتر یا درخواست پرستار سالمند در منزل کافیست با ما تماس بگیرید. مشاوران ما پاسخ‌گوی سریع شما عزیزان هستند.

گرد آورنده

نجمه خنجری

آخرین مقالات

خدمات تخصصی ما

از ما مشاوره رایگان بگیرید